• මෙම පාඩමට පාදක වී ඇත්තේ මුනිදාස කුමාරතුංගගේ ප්‍රබන්ධෝපදේශය නම් ග්‍රන්ථයෙන් උපුටා ගත් කතාවකි.
• එය ලංකාවේ ඉතිහාසය හා බැදුණු පුවතකි.
• ප්‍රබන්ධෝපදේශය නිර්මාණාත්මක ප්‍රබන්ධ රචනයට උපදෙස් ලබා දෙන වැදගත් මුලාශ්‍රයකි

• උභයාංශය              –     දෙඅංශය
• කවස                       –     යුධ ඇඳුම
• චරයෝ                    –     තොරතුරු සපයමින් රහසේ හැසිරෙන අය
• ජම්බුද්වීපයෙන්      –     දඔදිවින්
• තෝමරය                –     යුද්ධයේදි සතුරන්ට ඇනිම සදහා භාවිතා කෙරෙන ආයුධයකි
• පුව මැනව               –     බොනු මැනවි
• පුර                           –     නගර
• ප්‍රණිත                      –     ඉතා රසවත්
• ප්‍රතිඥාව                  –     පොරොන්දුව
• මුළාව                       –     මෝඩකම
• ශ්‍රමණයක්                –     භික්ෂුවක්
• සන්නද්ධ කොට      –     යුද්ධයට සුදානම් කර
• සුරත්                        –     ඉතා රතු
• සර්වාංග                  –      සියලු අංග

• මෙම පාඩම සකස් වී ඇත්තේ ශ්‍රි ලංකා ගුවන් විදුලි සංස්ථාවේ සිංහල ස්වදේශිය සේවයේ ප්‍රචාරය වූ සජීවී වැඩසයහන් ඇසුරිනි.
• විවිධ ක්ෂේත්‍රවලට අදාළ ව බොහෝ තොරතුරු සම්පාදනය කරන ගුවන් විදුලිය ‘හඬ‘ මුලික කරගත් ප්‍රබල විද්‍යුත් සන්නිවේදන මාධ්‍යයක් වේ.
• ගුවන් විදුලි වැඩසටහන්වලට සාවධාන සවන් දීමෙන් අපට දැනුමත් විනෝදයත් යන දෙක ම ලැබේ.

• බිත්ති පුවත්පත බිත්තියක ප්‍රදර්ශනය කර ඇති නිර්මාණාත්මක හා නිදහස් ප්‍රකාශනයකි.
• රසවත් කෙටි අන්තර්ගතයක් ඇති, සරල සංක්ෂිප්ත ලිපි, රචනා, පද්‍ය මේ සඳහා වඩාත් සුදුසු වේ.
• කාලීන වැදගත්කමක් ඇති ලිපි රචනා ද බිත්ති පුවත්පතකට සුදුසු ය.
• බිත්ති පුවත්පතක ලිපියක කිසියම් මතයක් අදහසක් පණිවුඩයක් හෝ නිර්මාණාත්මක පළ විය හැකි ය.
• බිත්ති පුවත්පතකට සංස්කාරකවරයෙකු හෝ සංස්කාරක මණ්ඩලයක් ද ඇත.

• ආකෘතිය හා අන්තර්ගතය ඉක්මවා යන නිදහසක් සඟරාවක තිබේ.
• සඟරාව වාර ප්‍රකාශනයක් වේ.
• පාඨකයා ආකර්ෂණිය ලෙස රඳවා තබා ගත හැකි කාලීන වටිනාකමක් ඇති රසවත් තොරතුරු රැගත් නිර්මාණාත්මක මෙන් ම විශ්ලේෂණාත්මක ලිපි, රචනා සඟරාවක පළ විය හැකි ය.
• සඟරා ලිපියක කිසියම් මතයක්, අදහසක්, පණිවුඩයක් හෝ පොදු අත්දැකිමක් හෝ කාලීන ගැටලුවක් ඉදිරිපත් කළ හැකි ය.
• සඟරා ලිපි ලේඛනයේ දී රචකයාගේ භාෂා ශෛලිය අතිශයින් වැදගත් වේ. නිවැරදි හා නිරවුල් භාෂා භාවිතය අවශ්‍ය වේ. බස් වහර සරල විය යුතුය.
• සඟරාව මුද්‍රිත ප්‍රකාශනයක් ලෙස දිගු කලක් පවත්නා නිසා ගාවේෂණාත්මක තොරතුරු රැගත් විවිධ ලිපි එහි පළ කළ හැකි ය.
• සඟරාවන්හි ලිපි වලට අමතරව සම්මුඛ සාකච්ඡා, විශ්ලේෂණ, කාලීන විශේෂාංග අන්තර්ගත වේ.

• සමාජයෙහි වීරත්වයන් සැලකුම් ලබන චරිතයන්හි ක්‍රියාකාරකම් අළලා නිර්මාණය වු පුරාවෘත්ත ද ජනප්‍රවාද විශේෂයකි.
• මේවායෙහි විශේෂත්වය වන්නේ එයින් ප්‍රකාශිත චරිත හා සිද්ධි සත්‍ය සේ පෙනි යාම ය.
• එමගින් ජන සමාජයට වටිනාකම් හා සාරධර්ම හුවා දැක්විම සිදු කෙරේ.

• මෙම පාඩමට ඇතුළත් වන්නේ ඩී.පී. වික්‍රමසිංහ විසින් රචිත මග දිගට ජන කතා කෘතියේ ඇතුළත් පුරාවෘත්ත ය.
• මග දිගට ජන කතා කෘතිය මහනුවර යුගයේ ප්‍රචලිත පුරාවෘත්ත හා ජන කතා සංග්‍රහයකි.

• කඩවත – මුරපොළ
• කඩපොලු- බාධකය
• කටු පැලැල්ල – ආවරණයක්
• අවසර පදය – අවසර ගැනිමට යොදා ගත් රහස් පදයකි.
• ගිරි ශිඛර – කඳු මුදුන්
• ද්විගුණ – දෙගුණ
• ත්‍රි සිංහලාධිශ්වර – තුන් සිංහලයට අධිපති
• රාජ පාක්ෂික – රජතුමාට පක්ෂපාත
• ප්‍රතිකාලුන් – පුර්තුගීසින්
• ශික්ෂිත ව – හික්මී
• කුපිත – උරණ වී
• ඒකාන්තයෙන් ම – ඉදුරා ම
• රාජද්‍රෝහි – රජ අණට එරෙහි ව
• ගර්ජනා කළෙන් – ගුගුරා කිවෙන්
• රාජාඥාවක් – රජ අණක්
• අතවැස්සා – සහායකයා
• දෙගිඩි දෙවාරු සිත – සිතේ දෙගිඩියාව
• සිංහාසනාරූඪ – සිංහාසනයේ අසුන් ගත්
• බලු ගැත්තා – යටහත් බව ැපන්වීමට යටත් වැසියන් රජු ඉදිරියේ තමා හඳුන්වාගත් පදයකි.
• මහා වාසලකරුණාව – රජතුමා ගේ අනුකම්පාව
• බලදානය කොට – බලය ලබා දී
• පට බැඳි- ස්ථිර නාමය වෙනුවට වෙනත් නමක් දැමීම

• අප ඇසු දුටු දෙයින් හෝ මනංකල්පිත චරිත සිද්ධීන් ඇසුරෙන් හෝ ගොතන ලද කතාවක් හෝ රචනයක් ප්‍රබන්ධයක් සේ සැලකේ.
• එවැනි ප්‍රබන්ධ රචනයෙන් නිර්මාණාත්මක හැකියාව වර්ධනය වේ.

• ඩබ්ලියු. ඒ. අබේසිංහ

• අපේ රටේ සුන්දරත්වය

මල් රොනට බමරු වඩිනා

ලිය මඬුලු නිබඳ නිලනා

ඇල් පවන ගිමන නිවනා

නිල් දෙරණ වාසනාවන්

ගල් කුළෙන් කුළට හැපෙනා

දුල් රිදී දියෙන් සොබනා

දිය කදුරු ගලා බසිනා

නිල් දෙරණ වාසනාවන්

තුරු සිරස අරා සිටිනා

සොද බටිති මලිති නොමිනා

යස මිහිරි සිංදු කියනා

නිල් දෙරණ වාසනාවන්

කෙළි මතින ඉපිල පිහිනා

නෙක දණ්ඩි පැටව් නටනා

දිය කඩිති සිඳී නොයනා

නිල් දෙරණ වාසනාවන්

• ලංකා ලංකා පෙම්බර ලංකා – අරිසෙන් අහුබුදු
• රත්න දීප ජන්ම භූමි – මහගම සේකර
• සසර වසන තුරු-නිවන් දකින තුරු – ඩෝල්ටන් අල්විස්

• නුතන සිංහල සාහිත්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රකට පුරෝගාමී ලේඛකයෙකු වන කේ. ජයතිලක මහතාගේ පුංචි පැළේ ගස වෙනා කෘතියෙනි.
• එම කෘතිය කේ ජයතිලක මහතාගේ ස්වයං චරිතාපදානයක් ලෙස ද සැලකේ.

• පුංචිරාල
• පරාජිතයෝ
• චරිත තුනක්

• අතීරණ
• කටු සහ මල්
• පුනරුප්පත්තිය

• නගරාධිපති

• වන සටන
• රුවන් කුමාරි
• අයියයි නංගියි

• සාහිත්‍ය විචාර සටහන්
• සිංහල කතා කලාවේ විකාශනය
• නවකතාව හා සමාජය

• සීගිරි ගී නිර්මාණ
• පුංචි පැළේ ගස වෙනා
• පුංච් පුංචි නුවණිතා

• ස්වයං චරිතාපදානය – තමාගේම ජිවිත කතාව
• අන්‍යතර- වෙනත්
• පුරාවෘත්ත – අතිත කාල පුවත
• ජිවිත පරිඥානය – ජිවිතාවබෝධය
• බහුශ්‍රැත – බෝහෝ ඇසු පිරූ තැන් ඇති
• අවදානම් – අනතුරුදායක
• ස්මරණ ශක්තිය – මතක ශක්තිය
• වලයාකාර – වළල්ලක් ආකාරයට
• දුඔුල් – අපැහැදිලි

• කිසියම් අවස්ථාවකට ගැලපෙන පරිදි යොදා ගත හැකි පැරණි කියමන් ප්‍රස්තාර පිරුලක් ලෙස හැදින්වේ.
• ප්‍රකාශ කළ යුතු දේ ඉතා පැහැදිලිව කෙටියෙන් මෙන්ම සිත් ගන්නා සුලු ආකාරයට ප්‍රකාශ කිරිම ප්‍රස්තාර පිරුලු මනා පිටුබලයක් වේ.
• මිනිසුන්ගේ අත්දැකිම්, වටපිටාව ආශ්‍රිතව ගොඩ නැඟී ඇති මෙබදු පිරුළු වලට පසුබිම් වු රසවත් කතා ද ඇත.
• මෙම පාඩමට ඇතුළත් වී ඇත්තේ ප්‍රේමදාස ශ්‍රි අලවත්තගේ විසින් සම්පාදනය කරන ලද පිරුලු කතා කෘතියෙන් උපුටා ගත් කතන්දර තුනකි.
• එම පිරුළු නම්:
  1. ගඟට ඉනි කැපුවා වගේ
  2. මරණ තුනක් ඇති මිනිසෙක් පැණි කෑවා වගේ
  3. ඇටි කෙහෙල් කාපු උගුඩුවා වගේ

• සැඬ පහර – වේගවත් දිය පහර
• බිහිසුණු – බය උපදවන
• ගිජිඳා – හස්ති රාජයා
• පණිඳා – නාගයා
• අසිරු – අමාරු
• කෙහෙල් මලක් වැටෙනවා – කෙහෙල් කැනක් හට ගැනිම
• කෙමෙන් – ක්‍රමයෙන්
• මලපහ කරනවා – අශුචි පිට කිරිම
• තරයේ – තදින්

• නාම පදයක හෝ ක්‍රියා පදයක මුලට යෙදී ඒ පද තව දුරටත් විස්තර කිරීම සඳහා භාවිත වන පද විශේෂණ පද වේ.
• විශේෂණ පද ආකාර 02 කි
  • නාම විශේෂණ
  • ක්‍රියා විශේෂණ

නාම පදයක මුලට යෙදී එය වැඩි දුර විස්තර කරන පද නාම විශේෂණ වේ.

• ගුරුතුමි හොද පොතක් තෝරා දුන්නා ය
• අත්තම්මා සුදු සාරිය හැද සිටි.

ක්‍රියා පදවලට මුලින් යෙදී එම පද වැඩි දුරට විස්තර කරනු ලබන පද, ක්‍රියා විශේෂණ වේ.

• ක්‍රීඩකයා වේගයෙන් දුවයි
• ළදරුවා හයියෙන් අඬයි.

• සිංහලය ස්වාධීන භාෂාවක් සේ වර්ධනය විම හා සමගාමි ව සිංහල කවිය ද වර්ධනය වු බව දැනට ඉතිරි වී ඇති පැරණි ම සිංහල කාව්‍ය නිර්මාණවලින් පැහැදිලි වේ.
• සිංහල භාෂාවෙන් ලියවුණු පැරණිම සිංහල කාව්‍ය නිර්මාණ අපට හමු වන්නේ සීගිරියේ කැටපත් පවුරිනි.
• ඉන් පසුව ලියැවුණු සිංහල කවි පොත් රාශියකින් කිහිපයක් ආරක්ෂා වී පරපුරෙන් පරපුරට පැවත එනම් සිංහල කාව්‍ය ඉතිහාසය දීප්තිමත් කරයි.
• පැරණි ප්‍රමුඛ සිංහල කවි පොත්:

1. කව්සිඑමිණ
2. සැළලිහිණි සන්දේශය
3. කාව්‍යශේකරය
4. ගුත්තිලය
5. සුභාෂිතය
6. ලෝකෝපකාරය

• මහා කාව්‍යවයක් ලෙස සැලකෙන කාව්‍යශේඛරය රචනා කරන ලද්දේ තොටගමුවේ ශ්‍රි රාහුල හිමි ය.
• කෝට්ටේ යුගයේ රචනා කර ඇත.
• මෙයට පන්සිය පනස් ජාතක පොතෙහි එන සත්තුහත්ත ජාතකය පාදක වී ඇත.

• සියලඟ – සර්වාංගයෙහි/ඇග පුරා ම
• දූලි – දූවිලි
• කද කුමරිඳු – ස්කන්ධ කුමාර/කතරගම දෙවියා
• බමුණු පැටියන් – බ්‍රාහ්මණ කුමාරයන්
• නොමද – අප්‍රමාණ
• සව් ඉසුරෙන – සකත ආශ්චර්යයෙන්/සියළු සැප සම්පතින්
• නව සඳ – අමාවකට පසු දා අහසේ පායන සඳ
• දුරු – දුරු වර්ග (සූදුරු/මහදුරු ආදී)
• ඈ යුතු – ආදිය සහිත
• තමා නතු – තමන් සන්තක

• ගුත්තිල කාව්‍ය වෑත්තෑවේ හිමියන් රචනා කර ඇත.
• කෝට්ටේ අවදියට අයත් කෘතියකි.
• මෙම කාව්‍යට පාදක වී ඇත්තේ පන්සිය පනස් ජාතක පොතේ එන ගුත්තිල ජාතකය යි.
• එහි උදේනි පුර සැණකෙළිය නැමැති කොටසෙන් පහත දැක්වෙන කවි උපුටා ගෙන ඇත.

• පිවතුරු – පවිත්‍ර වූ
• රන් දද – රත්තරන් කොඩි
• රඹතුරු – කෙසෙල් ගස්
• පුන්කුඹු – පුන්කලස්
• දිනිඳු – සූර්යයා
• දෙපස – දෙපැත්තේ
• පුර – නගර

• සිංහලය හැර වෙනත් භාෂා නොදත් පොතපතෙහි පැතිරුණු දැනුමක් නැති පොදු ජනයා අතර පැතිරුණු කවි සම්ප්‍රදාය ජන කවි නමින් හැඳින්වේ.
• ගැමියාගේ එදිනෙදා ජිවිතය ඇසුරෙන් ලද අත්දැකිම් පාදක කරගෙන බොහෝ ජනකවි බිහි වී ඇත.
• ජන කවියෙන් ගැමියාගේ දුක, සතුට, තනිකම ආදී හැඟීම් ප්‍රකාශ කර තිබේ.
• එමෙන්ම විවිධ වෘත්තීන් ඇසුරෙන් ද ජන කවි නිර්මාණය වි ඇත.

1. පැල් කවි
2. ගැල් කවි
3. නෙළුම් කවි
4. පාරු කවි

• ගැල් කවි යනු ගැල්කරුවන්ගේ හෙවත් කරත්තකරුවන්ගේ වෘත්තිය ඇසුරු කරගෙන නිර්මාණය වු ජන කවි ය.
• ගැල් සහ තවලම් මගින් ප්‍රවාහන කිරීම පැරණි ශ්‍රි ලාංකික ගැමියාගේ ගොඩබිමින් භාණ්ඩ ප්‍රවාහනයේ ප්‍රධානම ක්‍රමය වේ.
• කදු, හෙල්, තැනිතලා පසුකකරමින් දින ගණනක් තිස්සේ ගමන් කරන මෙම ගමන් බොහෝ විට යෙදි තිබුනේ රාත්‍රි කාලයේ ය.
• ගැල් ගමනේදී ගැල් රැසක් එකට ගමන් කිරීම ද සිදු විය.
• ගැල්කරුවා තම පාළුව, කාන්සිය, දුක ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා ගැල් කවි, තවලම් කවි, කරත්ත කවි යනාදිය ගායනා කරන ලදී.
• නිර්දේශිත ගැල් කවි පංතිය පාඩම් පොතෙන් පාඩම් කර ගන්න.

• ආහාර යනු මිනිසාගේ මූලික අවශ්‍යතාවයකි.
• ආහාර එහි පෝෂණය, ගුණය, අලංකාරය, වර්ණය, සුවඳ ආදිය මත වෙනස් වේ.
• එමෙන් ම රටින් රටට, කාලයෙන් කාලයට ආහාර වෙනස් වේ.

• නුවර යුගයේ ලංකාවේ පැවති ආහාර රටා පිළිබඳ රොබට් නොක්ස්ගේ Historical Relation of Ceylon නම් කෘතියෙහි සඳහන් වේ. එය ඩේවිඩ් කරුණාරත්න මහතා විසින් එදා හෙළදිව ලෙස පරිවර්තනය කර ඇත. එයින් උපුටා ගත් තොරතුරු මෙම පාඩමෙහි අන්තර්ගත ය.

• රසවත් වීම
• ගුණවත් වීම

• සුදුරු, මහදුරු
• රම්පේ, කරපිංචා
• කුරුදු පොතු

• බත්
• අල වර්ග
• කොස්, පොළොස්, වැල, වරකා
• ලුණු දෙහි
• කුරක්කන් පිට්ටු

• කැවුම්
• අග්ගළා
• අලුවා
• යක් පැටි

1. වැලි කොස් ඇට
2. ලුණු දෙහි

• පැරණි ලාංකිකයාගේ ආහාරයෙහි අන්තර්ගත වූ පෝෂණිය, රසවත් පළතුරු වර්ග ඔහුගේ ස්යභාවධර්මය සමඟ සබැඳියාව පෙන්නුම් කරයි.

උදා: අන්නාසි, උක්, දෙළුම්, කැකිරි, කොමඩු ආදිය වේ.

• විද්‍යා විනෝද කතා

• මාටින් වික්‍රමසිංහ ශූරීන්

• කුඩා සතුන් අල්ලා ගෙන කන කුරුල්ලන්ගෙන් හා වෙනත් සතුරන්ගෙන් බේරිම සඳහා.

• කොළයාට ඇත්තේ පිහාටු ය.
• පිහාටු දෙක එක් වන තැන කොලයෙහි මැද නාරටිය වැනි ය.
• මැද නාරටියෙන් දෙපැත්තට ඇදුණු හීන් නාරටි වැනි නාරටි ද කොළයාගේ පිහාටු වල ඇත.
• ඇතැම් විට කොළයා ඉදුණු කොළයක පාටින් යුක්ත වේ.
• සමහර විටෙක නිල් කොළයක පාටින් යුක්ත වේ.

• කුරක්කන් වපුරන්නාක් මෙනි.

• කරිවිල වැනි ඇට වර්ගයක් ලෙස දිසිවේ.

• සෑම ආකාරයෙන්ම කොළයක් බව පෙන්විමට තැන් කිරීම
• බිම බඩ ඇනගෙන ම සිටිම
• බඩ ගාන්නාක් මෙන් ගමන් කිරීම.

• වාක්‍ය අවසානයට යෙදේ.
  • අපි දූපතේ දකුණු පැත්තට ළගා වීමු.

• පුද්ගල නාමයක මුලකුරු දැක්වීමේ දී යෙදේ.
  • ඩී. එම්. එස්. දිසානායක

• වචන කෙටි කර දැක්වීමේ දී යෙදේ.
  • ර.මු.නි.ස. (රාජ්‍ය මුද්‍රණ නීතිගත සංස්ථාව)
  • ලි.ප.තැ. (ලියා පදිංචි තැපැල්)
  • රා.සේ.පි (රාජ්‍ය සේවය පිණිසයි)

• වාක්‍යක කෙටි විරාමයක් දැක්වීමට කොමාව යෙදේ.

දෙවන සතියේ අවසාන දවසේ රැයෙහි, ගල් ගුහාව ඉදිරියෙහි වු ගල් තලාවක දිගා වී උන් ජින්නා නැගී, මඳක් ඈතින් වු අනෙක් ගල් තලාවක වාඩි වී, ගඟ දෙස බලා උන් මට හඬ ගෑවෙි ය.

• වාක්‍යයක ආමන්ත්‍රණ පදයක් යෙදෙන්නේ නම් එය අනෙක් වචනවලින් වෙන් කර දැක්වීම සදහා කොමාව යෙදේ.

                         උපාලි මහත්තයා, අර බලන්න

• වචන මාලාවක් ඉදිරිපත් කරන අවස්ථාවල ඒ වචන කොමා යොදා දැක්වේ.

මඩොල් දූවෙහි අප වාසය කළ පැත්ත ක්‍රමයෙන් එළිමහන් පෙදෙසක් වත් ම බතල, මඤ්ඤොක්කා, එළවළු ආදිය වචන ලද හේන ක්‍රමයෙන් විශාල විය.

• ප්‍රශ්ණයක අවසානයේදි යෙදේ.

දූපතේ ඔය පැත්තේ අවතාරයක් ඉන්නවා යැයි ගමරාල අපට කිව්වා මතක ද?

පුදුම සහගත බව, විස්මය පළ කිරීම සඳහා යෙදෙයි.

• අර, අර බලන්න! එළිය පාත් වෙනවා, ඉස්සෙනවා, ආයිත් ගමන් කරනවා!

ශෝකය පළ කිරිමට යෙදේ.

• අනේ! ඇයි මෙහෙම වුණේ?

හඩා නගා කෙරෙන ආමන්ත්‍රණවල දී හා නියෝගයන්හි දී යෙදේ.

• දරුවන් !
• මෙතනින් පාර මාරු වෙනු !

ආශිර්වාදයක්, ප්‍රාර්ථනාවක් හෝ සුබ පැතුමක් කිරිමේ දී යෙදෙයි.

• සැපවේවා!
• ආයුබෝවන්!
• සුබ උපන් දිනයක් වේවා!

යමෙකු කිවූ දෙයක් යළි ඒ අයුරින් ම ලිවිමේ දී යෙදේ.

• “මේ රෑ දුපත වටේ ඔරු පදින්න ගියොත් ඔරුවේ කෑලි හම්බ වෙන්නෙත් නෑ“ යි ජින්නා කීය.

යමක් විශේෂ කොට දැක්වීමට අවශ්‍ය අවස්ථාවල දී යොදා ගැනේ.

• භාෂා රාශියකට පරිවර්ථනය වු රසවත් නවකතාවකි, මාර්ටින් වික්‍රමසිංහයන්ගේ  “මඩොල් දුව“

උද්ධෘත පාඨ සඳහා යෙදේ.

• “ගල්ලෙන බිදලා – ලෙන් දොර හැරලා“  යනු සිංහබාහු නාට්‍යයට අයත් ගීතයකි.

උද්ධෘත පාඨයක ඇතුළත් තවත් උද්ධෘත පාඨයක් නැතහොත් විශේෂ ව්‍යවහාරයක් දැක්වීමට යෙදේ

• ‘‘ඔහුගේ නම ජිනදාස වුව ද මා ඔහුට හඬගාන්නේ ‘ජිනේ‘ ‘ජින්නා‘ යන නම් දෙකින් එකකිනි.“

• වැව් නිර්මාණය වුයේ ගොවිතැන ජීවනෝපාය කරගත් ලාංකික ජනයාට තම ගොවිතැන් කටයුතු සඳහා වැසි දිය පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවු නිසා ය.
• වැව යනු ලාංකික අපට ම ආවේණික වු වාරි තාක්ෂණික අංගයකි.
• මෙම පාඩමට සම්බන්ධ කලා වැව පිළිබඳ තොරතුරු උපුටා ගෙන ඇති කෘතිය වන්නේ ආර්.එල්. බ්‍රෝහියර් නමැති ඉංග්‍රීසි ජාතිකයා විසින් රචනා කළ THE SEEING CEYLON කෘතියයි.
• එය අභය හේවාවසම් මහතා විසින් “බ්‍රෝහියර් දුටු ලංකාව“ ලෙස සිංහල බසට පරිවර්තනය කර ඇත.

• වනගත කඩවර නම් මිනිසෙකු විසින් පැවසු කරුණු අනුව කලා වැව ධාතුසේන රජතුමා විසින් නිර්මාණය කරවූ බවත් පසුව කඩවර විසින් ම කලා වැව රැක බලා ගත් බවත් කඩවර මිය යාමෙන් පසු කලා වැවට අධිගෘහිත දෙවියන් හැටියට උපන් බවත් සඳහන් ජනවාදයේ සඳහන් වේ.

• ධාතුසේන රජතුමා විසින් පස්වන සියවසේ දී කලා වැව හා බලලු වැව යන වැව් යුගල එක්කර විශාල ජලාශයක් කළේ ය.
• පසුව එම ජලය අඩි 40 ක් පමණ පළල යෝධ ඇළ ඔස්සේ සැතපුම් 54 ක් දුර ඇති අනුරාධපුරයට ගෙන ගියේ ය.
• ධාතුසේන රජ විසින් කලා ඔය නිම්නයේ පුරාතන ඉංජිනේරුවන් ලවා කරවු මෙම ඇළ විශ්ව කර්ම නිර්මාණයක් වේ. මන්ද පළමු සැතපුම්දාහතේ දී එය සෙමෙන් ඇදී යන්නේ සැතපුමට අඟල් හයක් පමණ බෑවුමක් ඇතිව ය.
• මීට අමතරව වාරි මාර්ග මගින් ජලය සැපයිය හැකි වර්ග සැතපුම් 18 ක වපසරියක් තුළ කුඩා ග්‍රාමීය වැව් 100 ක් ඉදි කර ඒ සීමාව තුළ අංග සම්පුර්ණ වාරි මාර්ග පද්ධතියක් බිහි කළේ ය.

කලා වැවෙන් දිය දෝතක් බීපල්ලා

කලා වැවට පිං දීලා පලයල්ලා

• වැවේ අතිරික්ත ජලය බැස යාමට සාදා ඇති කපොල්ල වාන ලෙස හැඳින්වේ.
• ලංකාවේ විශිෂ්ටතම වාන පිහිටා ඇත්තේ කලා වැවේ ය.
• මෙය කඑ ගල කපා සදා ඇත.
• අඩි 216 ක් පළල අඩි 170 ක් දිගු එකක් වන මෙය එකල නිර්මාණය කෙරුණු පුදුමාකාර නිර්මාණයෙකි.
• තව ද මෙම නිර්මාණය තුළින් එකල සිටි ශිල්පියාගේ ඉවසිලිවන්තකමත් දක්ෂ බවත් මනාව පිළිබිඹු වේ.

• රළපනාව විසල් වැවක වැදගත් අංගයකි.
• දිය රැලි වැවේ ඇතුලු බිත්තියේ වැදිමෙන් වන හානි වැළැක්වීම සඳහා මෙය යොදා ගෙන තිබේ.
• රළපනාව මගින් දිය රැල්ලෙන් වැව් බැම්ම ආරක්ෂා වේ.

• තුන්වන සියවසේ සිට ම විශාල වැව් වල බිසෝකොටුව භාවිතව තිබුණි.
• ජලය පාලනය කර පිටකිරීම යන අර්ථය බිසෝකොටුව යන වචනයෙන් අර්ථවත් වේ.
• බිසෝකොටුව මගින් ජලය පාලනය කළ හැකි වුවාක් මෙන් ම මුලුමනින්ම නවතා දැමිම ද සිදු කළ හැක.
• බිසෝ කොටු සතු විසල් දොරපලු දැවෙන් නිමවා තිබු අතර මේවා එසවිමට ඇතුන් යොදා ගත් බව සිතිය හැක.

• ගොන්නකින් – විශාල ප්‍රමාණයකින්
• කෙනෙහිලිකම් – කරදර‍ හිරිහැර
• වැව් යුගල – වැව් දෙක
• වාන – වැවක අතිරික්ත ජලය බැස යාමට සාදා ඇතා කපොල්ලග
• නුවර කලාවිය – නුවර වැව, පදවිය වැව, කලාවැව යන වැව් තුනෙහි පෝෂිත ප්‍රදේශය නුවර කලාවිය යැයි හදුන්වයි.

• හොඳින් සිතා බලා තමාට වඩාත් සුදුසුම මාතෘකාව තෝරා ගැනීම.
• තමන් ප්‍රිය කරන රසවත් මාතෘකාවක් තෝරා ගැනීම
• ලිවීමට තරම් සෑහෙන කරුණු හා දැනුම තිබෙන මාතෘකාවක් තෝරා ගැනිම.
• මාතෘකාව ඔබගේ දැනුමට සේ ම වාක්කෝෂයට ගැළපෙන්නක් වීම.

• පළමුව තෝරා ගත් මාතෘකාවට අනුව රචනාවේ සැලැස්මක් (සැකිල්ලක්) ගොඩනගා ගත යුතුය.
• මිළඟට ප්‍රධාන අනුකරුණු යටතේ අනුජේද තීරණය කරන්න.
• එමෙන් ම එම ජේද වඩා දීර්ඝ හෝ වඩා කෙටි නොවී සමතුලිත ව ඉදිරිපත් කරන්න

• ප්‍රවේශය හෙවත් ආරම්භය
• ශරිරය, මධ්‍යය හෙවත් ස්කන්ධය
• අවසානය

• රචනාවකදී රසවත් ප්‍රවේශයක් ගැනිම වැදගත් වේ
• උද්ධෘත පදයක්, තම මතයක්, විද්වත් මතයක්, ආප්තෝප දේශයක් වැනි කොටසකින් ආරම්භය ලබා ගැනිම එය රසවත් සහ සාර්ථක වීමට හේතු වෙයි.

• සාරවත් වැදගත් සේ ම රසවත් කරුණුවලින් පරිපුර්ණ විය යුතුය.
• ජේද බෙදා තිබීම වැදගත් වේ.
• ප්‍රමාණවත් බව තිබිය යුතු ය.
• ස්වකීය අදහස් ඉදිරිපත් කිරිම.

• රචනයේ දී ප්‍රවේශය සේ ම අවසානය ද වැදගත් වේ.
• අවසානයේ දී මුලින් දැක්වු කරුණු වල සම්පිණ්ඩනයක් ඉදිරිපත් කළ හැක.
• රචනයේ අවසානය රසවත් ව තිබිම වැදගත් වේ.

• නාම පද ක්‍රියා පද හා නිපාත පද වෙන් කර තිබිම
• අක්ෂර වින්‍යාස නිවැරදි විම
• විරාම ලක්ෂණ නිසි පරිදි යොදා තිබිම

• උක්තය
• කර්මය
• ක්‍රියාව

• සඳ පායයි
• මල් පිපෙයි‍

උක්තය ප්‍රාණවාචී ඒක වචන නම් ආඛ්‍යාත ද ඒක වචන වෙයි.

• ගොවියා කුඔුර කොටයි.

උක්තය ප්‍රාණවාචී බහු වචන නම් ආඛ්‍යාතය ද බහු වචන වෙයි.

• ගොවියෝ කුඔුර කොටති.

උක්තය අප්‍රාණවාචී ඒක වචන වුවත් බහු වචන වුවත් ආඛ්‍යාතය ඒක වචන වෙයි.

• ගස සුළඟට සෙලවෙයි.
• ගස් සුළඟට සෙලවෙයි.

උක්තයේ පුරුෂය අනුව ආඛ්‍යාතය ද එම පුරුෂයෙන් ම යෙදෙයි.

පහත සටහනෙන් ඒක වචන බහු වචන භේදය අනුව පුරුෂ තුනෙහි වාක්‍ය නිර්මාණය වන ආකාරය හදුනා ගත හැකි ය.

අතීත හා අනතීත යන කාල අනුව ද වාක්‍ය නිර්මාණය සකස් විය හැකි ය.

• ශිෂ්‍යයා පොත පාඩම් කරයි / කරන්නේය. (අනතීත කාල)
• ශිෂ්‍යයා පොත පාඩම් කෙළේ ය. (අතීත කාල)

කිරීමක්, සිදුවීමක් හෝ විදීමක් ගැන කියැවෙන පද ක්‍රියා පද නමින් හැඳින්වේ.

• බිසෝමැණිකාත් ඔහු සමඟ ගියා ය.
• වළ පිරිසිදු දියෙන් පීරී තිබුණේ ය.
• කුඩාරමක් ඉදි කළ යුතු බව රණරාළට සිතිණි.

ඉහත වාක්‍යවල ගියා ය, පිරි තිබුණේ ය, සිතිණි යන පදවලින් වාක්‍ය අවසාන කර ඇත. එබැවින් ඒවා ආඛ්‍යාත හෙවත් අවසාන ක්‍රියා ලෙස හැඳින්වෙයි.

පහත වාක්‍ය ගොනු දෙක බලන්න.

පළමු වාක්‍ය ගොනුව

• මල්ලී කවියක් ලියයි.
• නුඹ ගීයක් ගහහි.
• මම පොතක් කියවමි.

දෙවන වාක්‍ය ගොනුව‍ෙ

• ඔවුහු කවි ලියති.
• නුඹලා ගීයක් ගයහු.
• අපි පොතක් කියවමු.

මෙම වාක්‍ය ගොනු දෙකෙන් පළමු වාක්‍ය ගොනුවේ වාක්‍යවල අවසාන ක්‍රියා පද “ලියයි, ගයයි, කියවමි“ යනුවෙන් ද දෙවන වාක්‍ය ගොනුවේ “ලියති, ගයහු කියවමු“ යනුවෙන් ද යෙදී ඇත.

මේ අනුව උක්තය වශයෙන් යෙදෙන පදයේ ඒක වචන, බහු වචන භේදය අනුව ආඛ්‍යාතයන්හි ද ඒක වචන, බහු වචන භේදය පවතින බව පැහැදිලි වේ.

ක්‍රියා පදවල පහත පරිදි වර්ගීකරණයන් ද පවතී.

• උත්තම පුරුෂ
• මධ්‍යම පුරුෂ
• ප්‍රථම පුරුෂ

පහත දැක්වෙන සටහනින් ද ඒ බැව් පැහැදිලි වේ.

• උක්තය ලෙස උත්තම පුරුෂ සර්ව නාම පදයක් යෙදෙන වාක්‍යයක ආඛ්‍යාතය ලෙස භාවිත කරන ක්‍රියා පදය උත්තම පුරුෂ වේ.

• උක්තය වශයෙන් මධ්‍යම පුරුෂ සර්ව නාමයෙන් යෙදෙන වාක්‍යයක ආඛාතය ලෙස භාවිත කරන ක්‍රියා පදය මධ්‍යම පුරුෂ වේ.

• ප්‍රථම පුරුෂ නාම පදයක් උක්තය ලෙස යෙදෙන වාක්‍යයක ආඛ්‍යාතය ලෙස භාවිත කරන ක්‍රියා පදය ප්‍රථම පුරුෂ වෙි.

පහත වාක්‍යවල ගියෝ ය, වූයෙමි, වූයෙමූ යන ක්‍රියා පදවලින් කියවෙන ක්‍රියාව සිදුකරන අවසන් බැවින් ඒවා අතීත කාල ක්‍රියා පද ලෙස හැඳින්වෙි.

• පාරිභෝගිකයෝ වෙළඳ පළට ගියෝ ය.
• මම විදෙස්ගත වූ‍යෙමි.
• අපි විදෙස්ගත වූයෙමු.

පහත වාක්‍යවල ඇති ක්‍රියාපදවලින් වර්තමාන කාල අර්ථයක් ප්‍රකාශ කරයි.

• මම ගියක් රස විඳිමි./විඳින්නෙමි.
• අපි ක්‍රිඩා තරගයට සහභාගි වෙමු./වන්නෙමු.
• නිවේදකයා මවු බස හදාරයි./හදාරන්නේ ය.

පහත වාක්‍යවල ඇති වර්තමාන ක්‍රියා පදවලින් අනාගත අර්ථයක් ප්‍රකාශ කිරිම සඳහා හෙට, අනිද්දා යන අනාගත අර්ථ ගෙන දෙන පද යොදා ගෙන ඇත.

එහෙත් එම වාක්‍යවල පැහැදිලිව දැකගත හැකි අනාගත කාල ක්‍රියාපද නොමැති අතර වර්තමාන කාල ක්‍රියා පදයක් සමඟ අනාගත කාල අර්ථයක් ප්‍රකාශ කරන පදයක් යොදාගෙන ඇත.

• මම හෙට ගීතයක් රස විඳිමි./විඳින්නෙමි.
• අපි හෙට ක්‍රිඩා තරගයට සහභාගි වෙමු./වන්නෙමු.
• නිවේදකයා අනිද්දා මවු බස හදාරයි./හදාරන්නේ ය.

පහත වාක්‍ය වල කළේය යන්නෙන් පුරුෂ ලිංග අර්ථයත් කළා ය යන්නෙන් ස්ත්‍රී ලිංග අර්ථයත් ප්‍රකාශ වෙයි.

• මිතුරා පොතක් තෑගි කළේ ය.
• මිතුරිය පොතක් තෑගි කළා ය.
• මිතුරෝ පොත් තෑගි කරති.
• මිතුරියෝ පොත් තෑගි කරති.

මෙසේ ලිංග භේදය යටතේ වර්ග කළ හැක්කේ ප්‍රථම පුරුෂයට අයත් ක්‍රියා පද පමණි.

පහත වාක්‍යවල ක්‍රියා පදයන්හි ස්ත්‍රී ලිංග පුරුෂ ලිංග භේදයක් දක්නට නැත.

• දරුවා බිමට වැටෙයි
• දැරිය බිමට වැටෙයි
• පොත බිමට වැටෙයි

ඒ අනුව පැහැදිලි වන්නේ සිංහල භාෂාවේ එන සමහර ක්‍රියා පදවල ලිංග භේදයක් දක්නට ලැබුණ ද බෝහෝ ක්‍රියා පදවල ලිංග භේදයක් දක්නට නැත.

• කුරුණෑගල රාජධානි සමයේ දී ය.

• බුදුන් වහන්සේගේ පුර්ව ජන්ම පිළිබද කතා පුවත් සමුහයක් මෙහි අන්තර්ගත ය.
• එයට මුල් වු කතා ලියවී ඇත්තේ පාලි භාෂාවෙනි.
• ජාතක පොතෙහි ඇතුළත් කතා සංඛ්‍යාව 547 ක් වු ද ආසන්නම දහයේ ගුණාකාරය සලකා එය 550 ක් සේ පිළිගන්නා බව ග්‍රන්ථ නාමයෙන් පෙනෙයි.
• ජාතක කතාවලට අනුව බෝසත්තුමා ලේන මුව ආදී සත්ත්ව කුලවල ද උපත ලබා ඇත.

• නලපාන ජාතකයේ දී බෝසත්තුමා වදුරු රජකු ලෙස දැක්වේ.
• සිය වානර සමුහයාගේ ජීවිත දිය රකුසකුගෙන් බේරා ගැනීමට එම වදුරු රජතුමා ප්‍රඥාවන්තව කටයුතු කළ ආකාරය මෙම කතාවට පාදක වී ඇත.

• අතුල් තල- අල්ල
• අමනුෂ්‍යාධිගෘහීත – අමනුෂ්‍යයන් අරක් ගත්
• ආවර්ජනා කෙරෙමින් – මෙනෙහි කරමින්
• ඇඹුල් – සුදු මහනෙල්
• ඉදිකටු කුළා – ඉදිකටු දමන කොපුව
• උදක රාක්ෂ්‍යයා – දිය රකුසා
• ඒකච්ඡිද්‍ර – එක් සිදුරක් ඇති
• ඒකරන්ධ්‍ර – එක් සිදුරක් ඇති
• ඒකාන්තයෙන් – නිසැකයෙන්, නිෂ්ච්තව
• කල්පස්ථායික – කල්පයක් පවතින
• කෙළෙනා – ක්‍රීඩා කරන්නා වු
• දණ්ඩය – (මල්) නටුවෙන්
• දනව්ව – රාජ්‍යයක ජනවාස වු විශාල ප්‍රදේශය
• ධව – සුදු
• නියාව – බව
• නිසා – පිණිස
• නොකෑ විරූ – පෙර නොකන ලද
• නොගිය විරූ – පෙර නොයන ලද
• නුපූ විරූ – පෙර නො‍බොන ලද
• පරිගෘහීත – අරක්ගත්
• පා පියුම් – පාද නැමැති නෙලුම් මල්
• පිරිවරා – වටා රැස් වී
• පුෂ්කරණීහු – පොකුණු
• පූර්වාපර සන්ධි ගළපා – කතාවක ආරම්භයේ සහ අවසානයේ සම්බන්ධය ගෙන හැර දක්වා
• ප්‍රාතිහාර්ය – හාස්කම/මනුෂ්‍යත්වය ඉක්මවු පුදුම සහගත සිදුවීම
• ඵලාඵලයෙක් – ලොකු කුඩා ගෙඩි වර්ග
• (පොකුණට) බට – (පොකුණට) බැස්සා වු
• බටුවන් – බැස්ස අය
• බඹුන් – බ්‍රහ්මයන්
• බෝසතාණන් – බුද්ධත්වය පිණිස පෙරුම් පුරන්නන්
• මුවකු සා – මුවකු තරම්
• යටත් පිරිසෙයින් – අඩුම වශයෙන්
• ලෝකස්වාමි – ලොවට නායක වු එනම් බුදුරජාණන් වහන්සේ
• වඳුරු මුළ – වඳුරු රංචුව
• වලට – කැලෑවට
• වල් වුයේ ය – කැලෑවක් බවට පත් විය
• වසගයට – යටතට
• සමෘධ වන්නේ ය – සාර්ථක වන්නේය, සඵල වන්නේය
• සර්වඥ – ලොව සියල්ල

• වඩා වැඩි හඩකින් උච්චාරණය කෙරෙන අකුරු මහාප්‍රාණ අකුරු ලෙස හැදින්වේ.
• මහාප්‍රාණ අකුරු ශබ්ද කෙරෙනවාට වඩා අඩු හඩින් ශබ්ද කෙරෙන අකුරු  අල්පප්‍රාණ අකුරු ලෙස හැදින්වේ.

• සිංහල ලේඛනයේ හමු වන ඟ ඦ ඬ ඳ ඔ යන අකුරු පහ සඤ්ඤක අකුරු වේ.

1. උච්චාරණයේ දී න-ණ ල-ළ යන අක්ෂර සමාන හඬින් ශබ්ද වුවත් ලිවීමේ දී අදාළ අකුර නියමිත ස්ථානයේ නොයෙදුණ හොත් අර්ථය වෙනස් විය හැකි ය.
2. නිවැරදි අකුර සම්මතය අනුව ලිවීම පිළිගත් ලේඛන රීතිය යි.

• කියවන නුවණ කෘතියෙනි.

• කුමාරතුංග මුනිදාස මහතාගේ ය.

• සිංහල භාෂා සාහිත්‍ය ක්ෂේත්‍රයේහි විශාල පෙරලියක් සිදු කල පඩිවරයකි.
• මෙතුමාගේ සාහිත්‍ය සේවාව අංශ කිහිපයකට විහිදේ.
• ළමයින් සඳහා රචිත ගද්‍ය, පද්‍ය නිර්මාණ ඒ අතරින් ප්‍රමුඛ වේ.

• හත්පණ
• හීන් සැරය
• මගුල් කෑම
• කුමාර ගී

• නො බැසැ ම              –   අඩු නොවි
• නො නැඟැ ම             –   වැඩි නොවි
• සිත නටවන්නේ        –   සිතවන්නේ, හිතෙන්නේ
• දිසා මාරුවක්            –   පැති මාරුවක්
• තියුණු                       –   සියුම්, තික්ෂණ
• පරීක්ෂාකාරි වීම      –   විමසිලිමත් වීම
• භයංකර                    –   බියකරු, බිය ගෙන දෙන
• පාදයෝ                     –   කකුල්, පා
• අලි වැළක්                 –   අලි පේළියක්
• මුඛ                            –   කවුලු/ජනේල
• මහත් ගණනක්        –   විශාල ප්‍රමාණයක්/වැඩි ගණනක්
• දක්ෂිණාංශයේ         –   දකුණු පැත්තේ
• වාමාංශයේ               –   වම් පැත්තේ
• විවරය                       –   සිදුර, විවෘත කොටස
• මැද තුරෙහි              –   මැද හරියේ
• අනාදි කාලයක්        –   ඉතා ඈත කාලයේ සිට
• මස් බුදින්නෙක්        –   මස් කන්නෙක්
• ලැබු දශාව                –   ලැබු

• සිරිත්මල්දම කාව්‍ය කෘතියෙනි.

• ඇම්.ඇල්. සිල්වා ගුරුමුහන්දිරම් තුමා විසිනි.

• සුසිරිතෙහි යෙදෙමින් දුසිරිතෙන් ඈත් වෙමින් සදාචාර සම්පන්න ජීවිතයක් ගත කිරීමට මග පෙන්වන උපදේශ සාහිත්‍යයෙහිලා සැලකිය හැකි කාව්‍ය කෘතියකි.
• ළමා වියේ සිට යහපත් පුරුදු ආකල්ප ඇති ව සමාජයට වැඩදායක ලෙස ජීවිතය හැඩ ගස්වා ගන්නා ආකාරය මෙම කවිවලින් කියවෙි.

නමින් පට                                             බැන්දත්

රනින් රුවනින්                                      දිලුණත්

කුලෙන් රජ                                               වූවත්

එයින් ඵල කිම සිරිත්                       හැරියොත්

• පටබැඳි නම් ලැබුණේ වුව ද, රන් රුවන් අබරණින් දිලුනේ වුව ද, කුලයෙන් රජ වුව ද, යහපත් සිරිත් අත හැරියේ නම් ඒවායින් ඇති ප්‍රයෝජනය කුමක් වේද?

ඉර උදා                                           වන්නට

පළමුව නැගිට                          සිහි  කොට

අලසකම් දුරු                                    කොට

කරන් වැඩපළ දියුණු                      වන්නට

• ඉර උදා වෙන්නට පෙර අවදි වී සිහිකල්පනාවෙන් යුතුව කම්මැලිකම් පසෙකලා දියුණු වීම සඳහා වැඩපළෙහි යෙදීම හොඳ සිරිතකි.

වැඩක නොයෙදු                     සිත

නරක අතට ම              පෙරළෙත

කිමෙක වන                      යහපත

වැඩක එබැවින් යොදනු තම  සිත

• කිසියම් කාර්යයකට නොයෙදු සිත නරක අතට ම පෙරලෙයි. එයින් වන යහපතකුත් වෙත් ද? එසේ හෙයින් තමන්ගේ සිත වැඩකටම යොමු කරන්න.

හිස අවුල්                 කරගෙන

කිළුටු වැරහැලි         ඇඳගෙන

පඔයෙකුගෙ                විලසින

ඉදුම හොද නෑ බූත    කරමින

• හිසකෙස් අවුල් කරගෙන කිලිටි වු වැරහැලි ඇඳගෙන පඔයෙකු මෙන් විකාර කරමින් සිටිම හොඳ නැත.

(මෙහි නිර්දේශිත සියළු කවි අර්ථය සමඟ පාඩම් කර ගන්න. පිළිපදින්න.)

• භාෂාව යොදා ගනුයේ තව අයෙතු සමඟ අදහස්, හැඟීම් ප්‍රකාශ කිරීමට ය.
• භාෂාවක් මගින් අදහස් පල කරන එකම සත්ත්වයා මිනිසා ය.
• භාෂාවක පදනම පද වේ.
• පද ලේඛනයේදී අකුරු මගින් ලියා දක්වයි.
• පද වර්ග අතරින් නාම පද ප්‍රධාන ආකාරයකි.

• යම් කෙනෙකු, සතෙකු, තැනක්, දෙයක්, ස්ථානයක් හෝ ගුණයක්, තත්ත්වයක් හැඳින්වීමට භාවිත කරන පද නාම පද වේ.

• ඒක වචන
• බහු වචන

• යම් නාම පදයකින් එක් අයෙකු, එක් දෙයක්, එක් ස්ථානයක් හෝ එක් ස්වභාවයක් ගැන කියවේ නම් ඒවා ඒක වචන නාම පදයි.

1. සතා
2. රුක
3. වනය
4. ගොවියා
5. සඟරාව

• නාම පදයකින් බොහෝ අය, බොහෝ දේවල්, බොහෝ ස්ථාන, ගැන කියවේ නම් ඒවා බහු වචන නාම පද වේ.

1. සත්තු
2. බෝල
3. පක්ෂීහු
4. කුරුල්ලෝ
5. ඇස්

• උත්තම පුරුෂ, මධ්‍යම පුරුෂ, ප්‍රථම පුරුෂ යනුවෙන් සිංහල භාෂාවේ පුරුෂ තුනක් දක්නට ලැබේ. එකී පුරුෂ ඒක වචන, බහු වචන නාම පද ලෙස යෙදෙන අයුරු පහත දැක්වේ.

• ගුරුවරු ශිෂ්‍යයන් අගය කරති.
• ලේඛකයෝ පාඨකයන් දැනුවත් කරති.
• වෛද්‍යවරු රෝගීන් සුවපත් කරති.

• ඉහත වාක්‍යවල ගුරුවරු ,වෛද්‍යවරු , ලේඛකයෝ යන නාම පද එම පද වාක්‍යයන් හි අවසාන ක්‍රියා සිදු කරන කර්තෘ පදයි.
• කර්තෘ කාරක වාක්‍යයක අවසාන ක්‍රියා පදයෙන් උක්ත වන කේවල නාම පද හා ද, හා, ත් යන සමුච්චයාර්ථ නිපාත යෙදී වාක්‍යයක කර්තෘ වශයෙන් යෙදෙන පදත්, ද්විත්ව කර්තෘ පද හා නාමාඛ්‍යාත පදත් කර්ම කාරක වාක්‍යයක කර්මය දැක්වෙන පදත් සැම විට ම උක්ත ස්වරූපයෙන් තබනු ලැබේ.

• ගුරුවරු ශිෂ්‍යයන් අගය කරති.
• ලේඛකයෝ පාඨකයන් දැනුවත් කරති.
• වෛද්‍යවරු රෝගීන් සුවපත් කරති.

• ඉහත වාක්‍යවල කර්ම පද ලෙස යෙදුණු ශිෂ්‍යයන්, රෝගීන්, පාඨකයන් යන නාම පද අනුක්ත ස්වරූපයෙන් සිටි.
• කර්තෘ කාරක වාක්‍යයක කර්මය වශයෙන් යෙදෙන නාම පදත් මෙන්, සේ, වැනි, කරා, උදෙසා, සඳහා යන නිපාත ආශ්‍රිත නාම පදත් වු කෘදන්තයට මුලින් යෙදෙන නාම පද හා අසම්භාව්‍ය ක්‍රියා ආශ්‍රිත නාම පදත් සැම විට ම අනුක්ත ස්වරූපයෙන් තබනු ලැබේ.

• පුරුෂවාචී බවක් හඟවන නාම පද පුරුෂ ලිංග නාම පද වේ.
  • ගිරවා
  • වඳුරා
  • බල්ලා

• ස්ත්‍රීවාචී බවක් හඟවන නාම පද ස්ත්‍රී ලිංග නාම පද වේ.
  • ගැහැනිය
  • බැළලිය
  • ගුරුතුමිය

• අප්‍රාණවාචි බවක් හඟවන හෙවත් අචේතන ගණයේ නාම පද නපුංසක ලිංග නාම පද වශයෙන් හැදින්වේ.
  • පොත
  • ගස
  • නිවස

• ස්වර
• ව්‍යඤ්ජන

• ස්වරයක් ඊට නියමිත රූපයෙන් ම ලියන්නේ වචනයක මුල් ශබ්දය හැටියට යෙදෙන අවස්ථාවල දී පමණි.
• ස්වර ශබ්ද වචනයක මැද හෝ අග යෙදෙන විට ඒවා ව්‍යඤ්ජන ශබ්දයක් හා එකතු කොට ලියනු ලැබේ. එවිට ස්වරයට නියමිත රූපය වෙනුවට ව්‍යඤ්ජනයට විශේෂ සංකේත කිහිපයක් එක් කර ගැනේ. ඒ සංකේත, පිලි යනුවෙන් හැඳින්වෙි.
• ස්වර, වචනයක මුල යෙදිම.

අ – අම්මා

ආ – ආතා

ඇ – ඇඹුල

ඈ – ඈත

ඉ – ඉවුර

ඊ – ඊතලය

උ – උකුස්සා

ඌ – ඌරා

සෘ – සෘජුකෝණය

එ – එන්න

ඒ – ඒදණ්ඩ

ඓ – ඓතිහාසික

ඔ – ඔංචිල්ලා

ඔි – ඕලු

ඖ – ඖෂධ

• ස්වර ,වචනයක මැද හෝ අග යෙදිම

• ර් – උ = රු ඔරුව  – ඔ+ර්+උ+ව්+අ
• ද් – ඇ = දෑ උදැල්ල – උ+ද්+ඇ+ල්+ල්+අ
• ග් – ඉ = ගි ගිනි – ග්+ඉ+න්+ඉ

• ස්වරයක් තනිව උච්චාරණය කළ හැකි නමුත් ව්‍යඤ්ජනයක් තනි ව උච්චාරණය කිරිම අපහසු ය.

ක්, ග්, ච්, ජ්

• ව්‍යඤ්ජන අක්ෂර ස්වරයක් සමග යෙදෙන විට උච්චාරණය කිරීම පහසු වේ.

ක් + අ = ක

ග්  + අ = ග

ච්  + අ = ච

ජ්  + අ = ජ

• සෑම ව්‍යඤ්ජනයක්ම හල් කළ නොහැකි අතර, එසේ හල් කළ නොහැකි ව්‍යඤ්ජන පහත වේ.

ඟ, ඦ, ඬ, ඳ, ඹ, ළ

• ඉහත සඳහන් කර ඇති පරිදි ස්වර අක්ෂර, ව්‍යඤ්ජන අක්ෂර සමග එකතු වීමේ දී එය සංකේතවත් කෙරෙන පිල්ලම් රාශියක් සිංහල භාෂාවේ පහත පරිදි දක්නට ලැබේ.

• ශ්‍රි ලංකාවෙි ආදිවාසීන් ලෙස සැලකෙන්නේ අතීතයේ සිට අප රටේ විසූ වැදි ජනයා ය.
• ඉන්දියාවේ සිට පැමිණි විජය කුමරුගේ සහ ඒ අවධියේ ලංකාවේ විසූ කුවේණි නැමැති යක්ෂ ගෝත්‍රික කුමාරියගේ දරුවන් වු ජීවහත්ථ හා දිසාලා යන දෙදෙනාගෙන් වැදි ජනයා පැවත එන බව බොහෝ දෙනාගේ අදහස වෙයි.
• විසිවන සියවස ආරම්භය තෙක් ම මුළුමනින් ම වනගත ජිවිතයක් ගත කළ වැදි ජනයා මේ වන විට අසල්වැසි සිංහල හා දෙමළ ගම්වල ජනයා හා මිශ්‍ර වී ඔවූන්ගේ සමාජ චාරිත්‍ර හා ජිවන රටා අනුගමනයෙන් වෙනස් වීම්වලට ලක් ව ඇත.

• ඩී.ජී. සෙලිග්මාන්
• බ්රෙන්ඩා සෙලිග්මාන්

• නන්දදේව විජේසේකර
• පී.බී. මීගස්කුඹුර

• මෙතුමා වැදි ජනයා හා වෙසෙමින් ලත් අත්දැකීම් නිර්මාණාත්මක ප්‍රබන්ධ ස්වරුපයෙන් ලියා තබා ඇත.
• ඔහුගේ Vanished Trails කෘතිය ඒ අතරින් ප්‍රමුඛ වේ.
• මෙම කෘතිය ඒ.පී. ගුණරත්න මහතා විසින් ‘මැකී ගිය දඩමං‘ නමින් සිංහලට පරිවර්තනය කර ඇත.

• මැකී ගිය දඩමං (පරිවර්තක – ඒ. පී. ගුණරත්න)
• හැකි අවස්ථාවක මෙම පාඩම කියවන්න
• (දැනුම තවත් දියුනු කර ගැනීමට මැකී ගිය දඩමං සම්පූර්ණ කෘතිය කියවන්න)

• ආරක්ෂා විරහිතව – ආරක්ෂාවක් නොමැති
• කඩමාලු කැබලි – ඉරුණු රෙදිකැබලි
• අවුළුවා ගත් – දල්වා ගත්
• ඉටා ගත්තේ – අධිෂ්ඨාන කර ගත්තේ
• මැලිකම් පානු – කම්මැලිකමක් දක්වන
• සුදහ ගින්දරේ – බඩගින්නේ
• අඬ තැළීම – කෑ ගැසීම

• බඩගින්න –
• සාමූහිකව –
• භයානක –
• සමීපයට –
• උදෑසන –

• දිළිදු             – පොහොසත්
• උණුසුම      – සීතල
• ගැඹුරු        – නොගැඹුරු
• නිශ්චල      – සෙලවෙන
• ප්‍රීතිය          – දුක

• නිශ්චිත මාතෘකාවකට අනුකූල වන පරිදි කතාවක් පැවැත්වීම මාතෘකානුකූල කතා ලෙස හදුන්වයි.

• මාතෘකාව නිරවුල්ව හා පරිපුර්ණව අවබෝධ කර ගැනීම.
• කතාව මැනවින් සංවිධානය කර ගැනීම.
• ඒ සදහා,

1. මාතෘකාවෙි සෑම අංශයක් කෙරෙහිම අවධානය යොමු කල යුතු ය.
2. කතාවේ මුල, මැද, අග මැනවින් සංවිධානය කර ගැනිම ද අවශ්‍ය වේ.

• සුබ පැතිම හෙවත් සෙත් පැතීම සදහා මෙන් ම සතුට ප්‍රකාශ කිරිම සදහා ද සුබ පැතුම් පත් යොදා ගැනේ.

• උපන් දිනය
• විවාහය
• විවාහ සංවත්සර
• නව වසරට ආසිරි පැතීම
• නත්තල
• වෙසක් ආදී විශේෂ උත්සව
• තනතුරු උසස් වීම්

• සුබ පැතීමේ නිමිත්ත‍/අදාළ කරුණ සදහන් විය යුතුය.
• සුබ පැතුම් පත මෙන් ම එහි ලියැවෙන සුබ පැතිමේ සටහන ද වඩාත් ආකර්ෂණිය භාෂා ශෛලියකින් නිර්මාණාත්මක ලෙස ගොනු කර ගැනීම.
• එම සටහන සංක්ෂිප්ත විය යුතු අතර අතිශය හෘදයාංගම විය යුතු ය.
• ඒ සදහා යොදා ගනු ලබන භාෂා ශෛලිය.
• කා විසින් කවුරුන් වෙත ද යන්න පැහැදිලිව සදහන් කිරීම.

• අන්තර් විද්‍යාලයීය මලල ක්‍රීඩා තරගයෙන් ජය ලැබු පන්තියේ ම මිතුරකුට ලියු සුබ පැතුමක්.

• නැගණියට යැවෙන උපන් දින සුබ පැතුමක්

• තම පවුලේ අයෙකුට, හිත මිත්‍රාදීන්ට හෝ පෞද්ගලිකව දැන හදුනාගත් අයට හෝ වෙනත් කවර  පුද්ගලයකුට හෝ පෞද්ගලික අවශ්‍යතා හෝ පෞද්ගලික සම්බන්ධතා මත හෝ යවන ලිපි පෞද්ගලික ලිපි වෙි.

1. යවන්නාගේ ලිපිනය හා දිනය
2. ආශිර්වාදය
3. ආමන්ත්‍රණය
4. අන්තර්ගතය
5. අවසානය

• ලිපිය හුවමාරු වන දෙදෙනාට උචිත වන සේ ආශිර්වාදය, ආමන්ත්‍රණය, අවසානය යෙදීම.

( උදා: හිතවත් මිතුරකු අතර, වැඩිහිටියකු අතර, ප්‍රභූවරයෙකු අතර)

• ලිපියේ ඇතුලත් කරුණු විස්තරයේ හෙවත් අන්තර්ගතයේ භාෂා රටාව ද ලිපිය ලබන පුද්ගලයා හා යවන්නා අතර ඇති සම්බන්ධය අනුව ද වෙනස් වීම.

• මිනිසා ද සෙසු සතුන් හා ගහකොළ, ඇළදොළ, කදුහෙල් ආදිය මෙන් ම සොබා දහමේ අපූරුව නිර්මාණයකි.
• ඔහු ස්වභාවධර්මයේ චමත්කාරය විදිමින් ස්වභාවධර්මය තමන්ට රිසි පරිදි වෙනස් කරමින් සිය ගමන් මග සකස් කර ගත්තේ ය.
• එමෙන්ම සිය සිතැහි සොබාදහම අනුව සකස් වන ආකාරය ද සොබාදහමින් ලබන වින්දනය, ආස්වාදය හා ප්‍රබෝධය ද අනාවරණය කරමින් ඔහු කලා නිර්මාණකරණයේ ද යෙදෙයි.

• සිකිම් මහින්ද හෙවත් ටිබෙට් ජාතික ඇස්. මහින්ද හිමි.

• ටිබටයේ සිකිම් ප්‍රාන්තය වේ.

• සොබාදහමේ ආශ්චර්යන් විදිමින් ඒ සමඟ දිවි ගෙවන මිනිස් ජීවිත ප්‍රබෝධවත් වන ආකාරය යි. උපුටා ගත් පහත කොටසින් ද එය විස්තර කරයි.

සමන් නෙළුම් හා මහනෙල් ද රෝස

මලින් නැගී ආ සුවඳත් උරා බී

හමන්නේ මේ සීත සුළං අළුත් වූ

පණක් දිදී මෙන් මට මේ වෙලාවේ

(ඇස්.මහින්ද හිමි)

• ස්වභාවධර්මයේ සිදුවීම් ද වාර්ථාවක් අයුරින් ඉදිරිපත් කල හැක. නැතහොත් එය නිර්මාණාත්මක ලිපියක් ලෙස වඩාත් සිත් ගන්නා ලෙස ඉදිරිපත් කල හැක.
• කවිය ද ලේඛන ආකාරයකි.
• වාර්තාවක හෝ ලිපියක හෝ දක්නට නොමැති තාලයක් කවියට ඇත. එමෙන්ම කවිය කියවන්නේ ද තාලයකට ය.
• කවිය මගින් වාර්තාවක හෝ ලිපියක නොතිබූ මිහිරක් ද අපට ලබා දේ
• පහත කවිය බලන්න.

වැස්ස වගේ ආකාසෙන් වහින්න                 මං ආසයි

වතුර වගේ වැවි විල්වල පිරෙන්න                මං  ආසයි

ලියැදි දිගේ එහෙන් මෙහෙන් ගලන්න        මං  ආසයි

ළපටි ගොයම් දළුත් එක්ක නටන්න           මං  ආසයි

(මහගම සේකර)

• බොහෝ කවි වල සෑම පදයක් ම එකම අකුරකින් අවසන් වී ඇති අතර එය එළිසමය වශයෙන් හැඳින්වේ.
• ඉහත මහගම සේකර මහතාගේ කවියේ ද එළිසමය දක්නට ඇත.
• එමෙන් ම එළිසමය නොමැති කවි ද දක්නට ලැබෙන අතර ‘උදය සිරි‘ කවි පෙළෙහි ද එබදු කවි හමුවෙි. පහත කවිය බලන්න.

පිපී ගියා වූ ඝන මූකලන් කැලේ

මලේ කොලේ පාට මෙසේ මෙිස් වෙතී

නෙළුම් කුමාරිට කියන්නවුන් වගේ

විලේ පියාඹත් බමරෝ රුරුං ගගා

• සරල කවි ඔබට ද නිර්මාණය කළ හැකි අතර ඒ සදහා පොත පත කියවා ලබන දැනුම මෙන් ම පද ගැළපීමේ හැකියාව ද තිබීම අවශ්‍ය වෙි.
• නිතර නිතර කවි කියවිම, ලිවීම කවි නිර්මාණය වැඩි දියුණු වීමට ඉවහල් වෙි.
• එකම කවිය වුව ද නැවත නැවත සකස් කර ලිවීමෙන් වඩාත් හොඳ කවි බිහි වෙි.
• ඔබ ද කවි ලියන්න. මිහිර විදින්න. භාෂා දැනුම දියුනු කර ගන්න.

• ලිවීමේ ක්‍රමයක් හෝ අකුරු නොදැන සිටි මිනිසුන් විසින් කටින් කට (මුඛ පරම්පරාගතව) පවත්වාගෙන එන ලද ඔවුන්ගේ අත්දැකීම් හා දැනුම ජනශ්‍රැති ලෙස හැඳින්වේ. මේවා මූලිකව පහත පරිදි වේ.

1. ජනකතා
2. පිරුළු
3. ජනකවි
4. ජනනාටක
5. උපහැරණ

• පොතපතෙහි නොලියවුණ ජනශ්‍රැත , ඒවා බිහි වු ජන සමාජයේ සාහිත්‍යාංගයක් ලෙස සැලකිණි.
• සිංහල සාහිත්‍යය පෝෂණයට ද ජනශ්‍රැතියේ දායකත්වය ලැබී ඇත.

• වටු කිරිල්ලී සහ තවත් කතා

• ඒ. පී ගුණරත්න

• කරක් ගහලා – කරක් ගෙඩිය නැමැති උපකරණයෙන් මාළු ඇල්ලීම
• කුඩා පාගලා – වේවැල්වලින් වියා ගත් කුඩයකින් මාළු ඇල්ලීම.
• ඩැහැගත්තා – අල්ලා ගත්තා
• දෙණිපතක – දෙණිය, කඳු දෙකක් අතර ඇති බිම් කොටස
• අඬපාලා – හඬ නගා / කෑ ගසා
• තඩ – දෙපසින් කර තබා ගෙන යා හැකි පරිදි මැද බරක් ගැට ගසා ඇති ලීය
• ඉබි කබොල්ල – ඉබි කට්ට
• කොට්ට වෙලා – අධික ලෙස වේලීලා
• තනන්නේ – සූදානම් වන්නේ
• බුරුල් – ලිහිල්
• කෙටල – ජලය ඇසුරේ වැවෙන පඳුරු වර්ගයක්
• ජඔුරට – ගැඔුරට

• වර්තමානය
• ජනශ්‍රැති
• සාහිත්‍යාංගය
• පෝෂණය
• මුද්‍රණ
• ලේඛකයෝ
• විලාසය
• විල
• අසරණ

• Do you get up at 4o’clock everyday? Yes, I do.
• Does your friend get up at 4 o’clock everyday?     No, he doesn’t
• Do you clean the class every Monday? Yes, I do.
• Does your friend clean the class every Monday? No, he does
• Do you watch a cartoon every Sunday? No, I don’t
• Does your friend watch a cartoon every Sunday? Yes, he does.

• I eat rice every day.   My friend eats rice  every day.
• I go to school every Monday. My friend goes to school every Monday.
• I don’t watch a cartoon every Sunday. My friend doesn’t wash the school bag every Sunday.

1. Cats  (eat,eats ) mice.
2. My father (read,reads) the newspaper every morning.
3. A doctor ( work,works ) in a hospital.
4. Birds ( do not , does not ) eat meat
5. Sri Lankans usually (drink, drinks ) tea.
6. Many people (visit, visits ) Shri Pada from December to May.
7. We (don’t, doesn’t ) find Kangaroos in Sri Lanka.
8. Fishermen (catch. Catches) fish but they (don’t, doesn’t ) hunt animals.
9. Royals (live, lives ) in palaces. They ( don’t, doesn’t) live  in huts.
10. Children usually (like, likes ) chocalates but adults (don’t, doesn’t )like them.

Why do you learn English?

What does your father like to read?

Where do you live?

Which boy doesn’t have a pencil?

Who brings you the letters?

Whose brother does live in Japan?

When do you get holidays?

How much does a packet of milk cost now?

How many  children do study French?

1. …………………..do you learn English? We learn English at school.
2. …………………..do you go to bed?        I go to bed at 10 o’clock.
3. ………………….do you usually eat for lunch? We eat rice and curry.
4. …………….does your father go to work?  He goes by bus.
5. ……………….. Times a day do you brush your teeth? Two times.
6. ……………teacher does teach you Maths? The teacher in a red Saree.  
7. ………….do motorists wear seat belts? They wear them for safety.
8. ……….does your sister come home? she comes home every Sunday.
9. ………..cleans the class on Monday? Saman and Raja .

10. ………… do children Play?  They play in the playground

Nature           pictures         wonderful      garbage             weekend

Gardening     compost      fertilizer          animals             insects

Garden           neighbors   importance    environment    bicycle

Exhibition      innocent        mammal’s      herbivorous      danger

Human’s           governments       national

• Cow- calf
• dog- puppy
• giraffe- calf
• Tiger – cub
• camel- calf
• fox- pup
• Alligator- hatchling
• goat-Ki
• bat- pup
• Bee- larva
• butterfly- caterpillar
• sheep- lamb
• Hen-
• cat- kitten
• duck-duckling
• Pig-piglet
• bird-nestling
• deer-fawn
• Goat-kid

Affixes are of two kinds. They are Prefixes and suffixes. We make new words using prefixes and suffixes. Prefixes or suffixes are not full words.

• We can make opposite words by adding the prefix

UN

Happy – unhappy                 kind – unkind

Common-uncommon          tie-untie     do-undo

• Obey –disobey                     loyal- disloyal

Obedient – disobedient         agreeable- disagreeable

Connect- disconnect            honest- dishonest

• possible-impossible polite-impolite

Pure-impure

• use-reuse                        correction – resurrection

Arrange –rearrange           name- rename

Do- redo                               play-replay           write- rewrite

care- careful                     beauty- beautiful

harm- harmful                    help- helpful

happy- happiness               kind- kindness

sad-sadness

A bunch of flowers           A bouquet of flowers

A swam of bees               A  herd of elephants

A flock of birds                 A  shoal of fish

A bunch of keys                A  fleet of ships

A flight of stairs                A   pile of books

A bundle of firewood      A   pile of clothes

A team of players            An army of soldiers

Pendant       weekend       train         famous               farming

Similar           special       dishes          sweetmeat        wheat

Protection      express    important     circus               interesting

Trousers     batsman     wonderful     century               Wear

Provides        visited          swam

        To talk about what we have finished doing we use Past Tense Verbs. Many of the verbs form their Past Tense by adding –ed to the Present Tense verbs.

The verbs ending with a consonant and y make their Past Tense Verbs by replacing Y  with ied.

Once there lived a j—– called Andare.  One  day  he  went  to  the  p—–.

There was some sugar spread on a m–  in  the Royal  G—–  to dry.Andare

asked  the  K— what it was.  The  king  said , ‘ I t was  s—.’   Andare wanted to eat sugar .So he planned a t—-.  His son  came  to  the    p—-  and started to cry. Andare sat by the m– and ate sugar. His son too ate s…………

    He looks so sad.                                    Let’s eat this sand.

She looks so happy.                               Let’s practice the song.

The dog looks so fierce.                        Let’s watch a cartoon on the T.v

     She looks so tired.                                 Let’s clean the class quickly.

Some girls look so    beautiful.            Let’s not bring the books.

The rabbit looks so innocent..             Let’s play cricket.

The baby looks so hungry.                    Let’s go home.

I can’t live without her.                                                I must play a trick.

We can’t live without water.                           We must work hard.

Penguins can’t fly without wings.                   We must keep our class clean.

Mothers can’t cook without gas.                    You must eat a lot of fruits.

We can’t buy anything without money.         We must not waste money.

• It’s a fine day, isn’t it?                                    It is.
• Andare was a jester, wasn’t he ?                   Yes . H e
• Sugar as on a mat, wasn’t it?                              It was.
• He is sad, isn’t he?                  He is.
• Nasruddin is a fictional character, isn’t he? Yes, he                                
• Mary has worked, hasn’t she? Yes she has.
• Nuwan is not working hard, I s he? No, he is not.
• The glass didn’t break, did it?                     No it didn’t.
• There weren’t any boys, were there? there weren’t.
• You don’t know French, do you? No, I don’t.
• You are not going now, are you? No, I  am not.
• They didn’t go home. did they ? No, they didn’t.

• A rabbit can run
• A tortoise walks
• The sun shines
• I t is raining

We can make Adverbs from Adjectives.

Here are some examples.

Can, cannot =can’t

• Can you ride a bike?    Yes, I can ride a bike.
• Can you drive a car?                 Oh no, I can’t drive a car.
• Can your father drive a car?               Certainly, he can drive a car.
• Can your sister cook?                No, she cannot cook.
• Can’t you come tomorrow?                Well, I can.
• Can’t you go to the bank?               I can.
• Can’t you sweep the room?             Sorry, I can’t.
• Who can make cakes?            My mother can make cakes.
• When can you finish the exercise?        I can finish by 2o’clock.

1. You see/ elephants/ can/ Where / and lions.
2. Pupils/ learn/ where/ English/ can.
3. all the students/ the whiteboard/ see / can
4. Can /well/sing and dance/ you.
5. Pay/ how / the bill/ can / go

may , may not

• What was the weather like on Monday?   It was rainy.
• What was the weather like on Tuesday?  It was sunny.
• How was the weather on Wednesday?   It was misty.
• Did it rain on Thursday?  No it didn’t but it was foggy.
• Was it rainy on Friday?   It wasn’t rainy. But cloudy.
• Was it hot on Sunday?  No, it was windy and cold.

• What will the weather be like on Monday? It will be rainy.
• Will it rain on Tuesday? No, it will be a sunny day. I t will be hot.
• Will it be misty on Thursday? Yes it will be misty.
• What will the weather be like on Saturday? It will

It’s too small…………………………………

• stop – stopped
• paste – pasted
• broke- broke
• bring- brought

• taste – tasted
• serve – served
• arrange – arranged
• chop-chopped
• strain – strained
• dice – diced
• help-helped
• jump- jumped
• put –put
• enjoy- enjoyed
• cut- cut
• clean –cleaned
• bring-brought
• make – made     write-wrote
• paint- painted
• worship-worshipped

• Wash a spoon. Shall I wash a spoon?
• Wash all the vegetables.  Shall I wash all the vegetables?
• Clean the beans.         Shall I clean the beans?
• Pour some water. May I pour some water?
• Put off the fire.          May I put off the fire?
• Lay the table.            May I lay the table?
• Boil some water.  Let’s boil some water.
• Stop the bus.                                Let’s stop the bus.
• Paste a sticker.  Let’s paste a sticker.
• Post a letter.                                Shall I post a letter?
• Wash the cups.          Shall I wash the cup?
• Write a letter. Shall I write a letter?
• Arrange the flower vase.  Let’s arrange the flowers?
• Draw a picture.          Shall I draw a picture?
• Cut the mango. May I cut the mango?
• Bring flowers.          Shall we bring flowers?
• Give me a red pen.  Shall I give you a pen?
• Go to the canteen.      Shall we go to the canteen?

• I like icecream. I like chocalates.
• My mother can make cakes. My mother can make toffees.
• I went to town. I bought a new shirt.
• My friend can sing well. She can dance well.
• The cat ran fast. I t caught a rat.
• Ruwan ran fast. He won the race.
• There are some oranges on the table. There are some apples on the table.
• Jack fell down. He broke his crown.
• Sangakkara is a good batsman. He is a good bowler.
• Gajaman Nona was born in 1746. She passed away in 18

• Do you get up at 4o’clock everyday? –            Yes,I do.
• Does your friend get up at 4 o’clock everyday ? –        No,he doesn’t
• Do you clean the class every Monday? – Yes, I do.
• Does your friend clean the class every Monday – No, he does
• Do you watch a cartoon every Sunday? No, I don’t
• Does your friend watch

• I eat rice every day.         My friend eats rice  every day.
• I go to school every Monday. My friend goes to school every Monday.
• I don’t watch a cartoon every Sunday. My friend doesn’t wash the school bag every Sunday.

1. Cats  (eat,eats ) mice.
2. My father (read,reads) the newspaper every morning.
3. A doctor ( work,works ) in a hospital.
4. Birds ( do not , does not ) eat meat
5. Sri Lankans usually (drink, drinks ) tea.
6. Many people (visit, visits ) Shri Pada from December to May.
7. We (don’t, doesn’t ) find Kangaroos in Sri Lanka.
8. Fishermen (catch. Catches) fish but they (don’t, doesn’t ) hunt animals.
9. Royals (live, lives ) in palaces. They ( don’t, doesn’t) live  in huts.
10. Children usually (like, likes ) chocalates but adults (don’t, doesn’t )like them.

Why do you learn English?

What does your father like to read?

Where do you live?

Which boy doesn’t have a pencil?

Who brings you the letters?

Whose brother does live in Japan?

When do you get holidays?

How much does a packet of milk cost now?

How many children do study French?

1. …………………..do you learn English? We learn English at school.
2. …………………..do you go to bed?        I go to bed at 10 o’clock.
3. ………………….do you usually eat for lunch? We eat rice and curry.
4. …………….does your father go to work?  He goes by bus.
5. ……………….. Times a day do you brush your teeth? Two times.
6. ……………teacher does teach you Maths? The teacher in a red Saree.  
7. ………….do motorists wear seat belts? They wear them for safety.
8. ……….does your sister come home? She comes home every Sunday.
9. ………..cleans the class on Monday? Saman and Raja.
10. ………… do children play? They playground.                                                                        

1. This is my bag.          –  This bag is ……………………
2. This is our class.          – This class is …………………
3. This is his bicycle. –  This bicycle is …………..
4. These are their chairs. – These chairs are………..
5. These are her books. – These are……………..
6. That is your pen.         –  That ……………..……..
7. That is their car.  –   That ………………………….……..
8. Those are our shoes. –  Those …….………………………
9. Those are their parcels-  ..…….…….….…………………….
10. Those are my puppies. – …………………….……….………

1. Most of the nouns make their plurals by adding ‘S’ at the end.

Eg: a cup – cups                          a book- books                       a dog- dogs

Now make the plurals of the followings.

    a table………………..       a cupboard-…………………………    a lamp-………………..

a chair-……………….        a television-………………………..     a park-……………….

a street-………………       a bag-………………………………….      a pen-…………………

2.If a noun ends with S  , SS,  ES, CH,  SH,  OR X they make their plurals by adding ‘es‘  to the noun.

      a bus –   buses                       a class – classes       a brush-  brushes

a bench-   benches               a dish –   dishes       a bunch-   bunches

a box- boxes

Now try to make the plurals of…

a  bush-……………..      a church- ………………    a glass-……………………….

A fox-……………….       A watch………………..      an ass-……………………

3. If a noun has ‘o’ at the end like in mango, we ad ES.

Eg: a mango –mangoes           a  potato  –  potatoes

What are the plurals of ……?

A tomato……………………….    a hero-…………        a buffalo-……………………..

4. The nouns with Y at the end and a consonant letter before the last letter the plurals are made by changing Y to ies.

     Eg :    a baby-  babies       a city……………………   a fly…………………………

A lady-…………

But  if there is

1. Walk straight up to the school.
2. Turn left. Walk down.
3. Go ahead for about 500 meters.
4. Turn to your left. Walk up.
5. Turn to your right and walk straight. You will see the post office.

1. Walk down.
2. Turn to your left.
3. Go over the bridge.
4. Go through the tunnel.
5. The temple is on the right.

                   This is a big car.              OR                       This car is big.

   Read these verbs adding – ing

EX:    read   – reading        play- playing

• climb -………………     walk —……………………           dig-…………………….
• jump-…………………….    make-………………………          bat-……………………
• slide-…………………..          feed-…………………………         cut-………………….
• watch ………………………..  give-………………………            get-………………….
• stand-……………………    live-………………………             shut-………………
• sleep- ………………………   write-……………………….         swim…………………..
• -……………………..        come-………………………..         sit-……………………….

When the BE verbs  is, am, are  are  used with  verbs+ ing   we call it

Look at this picture.

        What is the girl   doing?                 She is reading a book

        Is she reading a Newspaper?       No. She is not reading a Newspaper.

What are the boys doing?    They are playing football

Are they playing cricket?     No. They are not playing cricket.

Did you bring my book?                            OH, I’m sorry. I forgot it.

Don’t put waste paper on the floor.          I’m sorry. It’s a mistake.

Don’t disturb me. I’m busy.                         I’m sorry. I’ll meet you later.

You are always late.                                      I’m sorry. Our bus was late.

Can you answer the question?                  I’m sorry. I didn’t hear it.

Excuse me, may I come in?                      Yes, of course. You may.

Excuse me, can I have your book?            Certainly, here you are.

Excuse me” will you lend me RS.500?         Sure. Here you are.

Excuse me. I s that your car?                      NO it’s not mine.

Hello, I have won the competition.           Well done. You are lucky.

All my sums are correct.                         Well done. You are a genius.

Our school is the champion.             Well done. You had practiced well.

We have finished cleaning.              Well done. You are good children.

Great!                                         You’re welcome.

It’s my pleasure.                         It’s alright.

You’re right.                                It’s really nice of you.

Welcome to our class.             Thank you.

Now practice.

This is our new friend Saman.                   Welcome to our class

Thank you for cleaning the class.             It’s my pleasure.

I have brought you a present.                    Thank you. It’s really nice of you

Saman is the Champion.                              Great!

I forgot your Book.                                         It’s alright. Bring it tomorrow.

Thank you very much for your help.            You’re welcome.

It is                                     it’s

You are                               you’re

I am                                    I’m

I will                                   I’ll

She is                                she’s

He is                                  he’s

They are                           they’re

Who will                          who’ll?

We are                             we’re

What is                           what’s

1. It is my book. –                        It’s my book.
2. What is your name?  –  ………………………………………………………………….
3. She is our teacher. –  …………………………………………………………………
4. They are my friends. –   ………………………………………………………………..
5. He is a famous cricketer – ………………………………………………………………
6. I will come tomorrow –   ………………………………………………………………
7. I am in grade six. –           ………………………………………………………………

My name is Oshan. I live in Kandy. I am 11 years old. My school is Kingswood College. I am in grade five. .My hobbies are reading story books and playing basketball. My favorite subject is music. I have a brother and a sister. My father is a carpenter. My mother is a housewife. They are very kind. We all are very   happy. I am the eldest in my family. My best friend is Danidu. We are in the same class. He is very helpful. My ambition is to be an engineer one day.

My name is………………………….. I live in ……………………………I am

……………….years old.   My school is…………………. I am in grade……………… My hobbies Are ……………   and .…………..My favorite subject is…………….

I have………………………… My father is a………….. My mother is a…………… They are very …………………………… I am the ……………….in my family.

My best friend is ………………………We are in the same………

He is very…………………………………   My ambition is to be ………………………….

• බුදුන්, දහම්, සඟුන් යන තෙරුවන් කෙරෙහි ඇතිවන පැහැදීම
• බුදුන් වහන්සේගේ බුද්ධත්වය ගැන ඇති වන පැහැදීම
• බුද්ධ දේශිත ධර්මය කෙරෙහි ඇතිවන පැහැදීම
• ධර්මය අනුගමනය කොට උසස් වූ සංඝරත්නය ගැන ඇති වන පැහැදීම

1. අමූලිකා ශ්‍රද්ධාව
2. අකාරවතී ශ්‍රද්ධාව

• අනවබෝධයෙන් ඇති කරගන්නා ශ්‍රද්ධාව

• අවබෝධයෙන් ඇති කරගන්නා ශ්‍රද්ධාව

දස්සන කාමෝ සීලවතං

සද්ධම්මං සෝතුමිච්ඡති

වින්‍යෙය මච්ඡේර මලං

සවෙ සද්ධෝති චුච්චති

• සිල්වතුන් දැකීමට ප්‍රිය වීම
• දහම් ඇසීමට ප්‍රිය වීම
• ලෝභ නොමැතිව පරිත්‍යාගශීලී වීම

• බුදුරජාණන් වහනසේ

• බුදුන් වහන්සේගේ ධර්මය

• දෑත් ධෝවනය – අත් සේදීම
• අවුල්පත් – අතුරුපස
• දැහැත් – බුලත්විට
• මල් නෙළීම – මල් කැඩීම
• පැන් – වතුර
• ගිලන්පස – තේ, කෝපි වැනි බීමට ගන්නා දෑ
• පැන් පහසුවෙනවා – ස්නානය
• අමදිනවා – අතුගානවා
• භේසජ්ජ – බෙහෙත්
• ආවාසය – ලැගුම් ගේ

• කුරුණෑගල යුගය

• බෝසත් චරිතය මුල් කොට ගෙන

• 547 යී

• දැඩි ලෝභය දුකට හේතු වේ.

• ගෞතම බුදුන් වහන්සේ – හිමාල පර්වතයේ

• රන්වන් පිහාටු
• ජාතිස්මරණ ඥානය

• පෙර ආත්මය දැකීමේ නුවණ

• දිනපතා රන් පිහාටු ලබා දීමෙන්

• ස්වර්ණ හංසයාගේ සියලු ප‍ිහාටු ගලවා දැමීම.

• සුදු වර්ණයේ

• ජීවක වෙදදුරු

• දිසාපාමොක් ඇදුරුතුමාගෙන්

• තක්ශිලා නුවර

• දරුනු හිස් ආමාරුව

• උගත් ශිල්පය අත්හදා බැලීමට
• ධනයක් උපයා ගැනීමය

• ගිතෙල්

• සම්පත් අරපිරිමැස්මෙන් භාවිතය

• පූජාවලිය

• විනාශ වූ දේ වෙනුවට අලුත් දෑ සපයා ගැනීම
• දිරා ගිය දෑ සොයා බලා අලුත්වැඩියා කීරීම‍
• අසීමීතව අහාර පාන ගැනීමෙන් වැළකීම
• චරිතවත් ස්ත්‍රියක හෝ පුරුෂයෙකු ප්‍රධානත්වයට පත් කීරීම

• උඳුවප් පොහොය දිනයකදී

• ලංකාවේ භික්ෂුණී සාසනය පිහිටුවීම.

• පැළලුප් නුවර

• මිහිඳු මා හිමියන්ගේ

• අරිට්ඨ කුමරා ඇතුළු පිරිස

• ජය ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේගේ දක්ෂිණ ශාඛාව

• වෘත්තීන් 18 කට

• දඹකොළ පටුන වරාය

• අනුරාධපුර මහමෙව්නා උයනෙහි

• දුමින්දාගමනය ( බෝධි ආගමනය )

• අනුලා දේවිය

• උඳුවප් පොහ‍ොය දිනකදී

• හත්ථාලක මෙහෙණවර

• දෙවනපෑතිස් රජු

• බුදුන් වහන්සේගේ බුද්ධත්වය වෙනුවෙන් පිට දුන් ජය ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේගේ ශාඛාවක් නිසා

• රෝගාබාධ වලින‍් සුවය ලැබීම
• අපල උපද්‍රව දුරු වීම
• ගැටළු නිරාකරණය කර ගැනීම
• විවිධ ජයග්‍රහණ ලබා ගැනීම

• විශාල ස්තූප
• මුර්ති හා කැටයම්
• ගෘහ නිර්මාණ
• සිතුවම්
• සාහිත්‍ය නිර්මාණ

සුපතිටඨිත රට්ඨනුරාධපුරේ

සමදිට්ඨිත දක්ෂිණශාඛභවං

සුභමේඝවනම්භර මේඝනිභං

ජයබෝධිමහං පනමාමිවරං

• ජය ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේගේ දක්ෂිණ ශාඛාව වූ අනුරාධපුර මහමෙව්නා උයනෙහි පිහිටියා වූ ජය ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේ ට මම නමස්කාර කරමි.

• මිහිඳු මහ රහතන් වහන්සේ

• වසර 236 කට පසුවය.

• ප්‍රදේශ 9 කට

• මිහිඳු මහ රහතන් වහන්සේ

• ඉට්ඨිය, උත්තිය, සාම්බල, භද්දසාල රහතන් වහන්සේලා
• සුමන සාමණේර
• භන්ඩුක උපාසකයින්

• මිහිඳු මහ රහතන් වහන්සේ ඇතුළු පිරිස බුදු දහම රැගෙන ලංකාවට පැමිණිීම.

• පොසොන් පොහෝ දින

• දේවානම්පියතිස්ස රජු

සාමණාමයාට මහාරාජ – ධම්මරාජස්ස සාමතා

තවේව අනුකම්පාය – ජම්බුදීපා ඉධාගතා

• මහරජ, අපි ධර්මරාජයානන් වහන්සේගේ ශ්‍රාවකයන් වෙමු.
• ඔබට අනුකම්පා පිණිස දඹදිව සිට මෙහි පැමිණියෙමු.

• ධර්මාශෝක රජු

• “අශෝක රජු බුදුන් ,දහම්,සගුන් සරණ ගිය බවත් තිස්ස රජුටද  තෙරුවන් සරන යන ලෙසත් ය.“

• චුල්ලහත්තිපදෝපම සූත්‍රය

• චුල්ලහත්තිපදෝපම සූත්‍රය

• දෙවනපෑතිස් රජු ඇතුළු පිරිස ඉදිරියේ.

• අනුලා දේවිය ඇතුළු පන්සිීයයක් කාන්තාවන්.

• මහානාග නම් යුව රජුගේ.

• ඇත්හල
• නන්දන උයන

• මහමෙවුනා උයන

• කාලපාසාද පිරිවෙන

• දින 26ක් පමණ

• චේතියගිරියේදී

• මිහින්තලය

• අරිට්ඨ කුමරු

• සුමන සාමනේරයන්

• ථූපාරාම ච‍ෛත්‍යය

• බුදුන් වහන්සේගේ දකුනු අකු ධාතුව

• පඨමක චෛත්‍යය

• ඉසුරුමුණිය
• වෙස්සගිරිය
• චේතියගිරිය

• ඉස්සරසමණ විහාරය

• අවිධිමත් පුද පූජා ක්‍රම වල තිරත වී සිටි ලාංකිකයන් විධිමත් පුද පූජා ක්‍රමයක් ලැබීම.
• භික්ෂු සමාජය ඇතිවීම
• සර්වඥ ධාතූන් වහන්සේ වැඩම කරවීම
• ස්ථූප ඉදිවිම
• දුමින්දාගමනය

• ධර්මානුකූලව ජීවත් වෙමින් ශාසනික දායාද සුරැකීම.

• ජූනි 05

•  මිනිසා ඇතුළු සියලු සතුන් ජීවත් වන වටපිටාවයි.

• සතුන්, ගස්වැල්, කඳු, පර්වත, දියඇළි, ගංගා, ඇළදොළ, වැව්

•  හිරු එළිය
• ආහාර
• වාතාශ්‍රය
• ඖෂධ
• ජලය

• වනාන්තර විනාශ කිරීම.
• ගංගා ඇළ දොළට අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම.
• ඝෝෂාකාරී ශබ්ද පිට කිරීම.
• කර්මාන්තශාලාවලින් පිටවන විෂදුම වායුගෝලයට එක් වීම.
• රටවල් අතර පවතින යුද්ධ මඟින් සිදුවන විනාශය.
• නොදිරන අපද්‍රව්‍ය නොසැලකිලිමත් ලෙස බැහැර කිරීම.
•  කෘෂි රසායනික ද්‍රව්‍ය භාවිතය මඟින් සිදුවන හානිය.

•  වැස්ස අඩුවීම.
•  නායයෑම
• රෝගාබාධ ව්‍යාප්තිය
• පස නිසරු වීම
• කාන්තාර බිහිවීම

•    0.34%

•  ඩෙංගු
• මැලේරියා
• කොළරාව
• වකුගඩු රෝග
• පෙණහැලි ආශ්‍රිත රෝග
• අධික රුධිර පීඩනය

• සිදුහත් බෝසතාණන් වහන්සේගේ ඉපදීම, බුදුවීම, පිරිනිවන් පෑම.

•     සතියක් බෝධීන් වහන්සේ දෙස බලා සිටීමෙන්

• වනපෙත්, ගල්ලෙන් හා ආරාමවලයි

• ගස් වැල් කැපීම, කොළ අතු කැඩීම නොකළ යුතුය.
• තණකොළ මත මුත්‍රා කිරීම, කුනුරොඩු ඉඳුල් හේදීම නොකළ යුතුය.
• ජලයට මල මුත්‍රා කිරීම, කෙළ ගැසීම නොකළ යුතුය.

• කරණීයමෙත්ත සූත්‍රයේ

ආරාම රෝපා වන රෝහා

යේ ජනාසේතු කාරකා

පපඤ්ච උදපානඤ්ච

යේ දදන්ති උපස්සයං

ධම්මට්ඨා සීල සම්පන්නා

තෙ ජනා සග්ග ගාමිනෝ

තේසං දචාච රත්තෝච

සදා පුඤ්ඤං පවඩ්ඪති

• කෙත් වතු – වන උයන් වවන්නා වූදල ඒ දඬු පාලම් කරවන්නා වූදල පැන්හල් පැන් පොකුණු කරවන්නා වූද, වාසස්ථාන කරවා දෙන්නා වූද, සිල්වත් හා දැහැමි වූද, ජනයා දෙව්ලොවට යයි. ඔවුනට සැමදා දිවා රාත්‍රී පින් වැඩෙයි.

සබ්බේ තසන්ති දණ්ඩස්ස

සබ්බේ භායන්ති මච්චුනෝ

අත්තානං උපමං කත්වා

න හනෙය්‍ය න ඝාතයෙ

• සියල්ලෝම දඬුවමින් තැති ගනිති
• සියල්ලෝම මරණයට බිය වෙති
• එහෙයින් තමා උපමා කොට අනුන් නොමරන්න, නොමරවන්න.

සබ්බේ තසන්ති දණ්ඩස්ස

සබ්බේසං ජීවිතං පියං

අත්තානං උපමං කත්වා

න හනෙය්‍ය න ඝාතයෙ

• සියල්ලෝම දඬුවමින් තැති ගනිති.
• සියල්ලෝම ජීවිතයට ප්‍රිය වෙති.
• එහෙයින් තමා  උපමා කොට අනුන් නොමරන්න, නොමරවන්න.

• තමා ගැන සිතා අන් අයට අවැඩ පිණිස හේතුවන ක්‍රියාවන්ගෙන් වැළකී වැඩ පිණිස හේතුවන ක්‍රියාවන්හි නිරත වීම වේ.

• දණ්ඩ වග්ගයේ

• ලොව පණ ඇති සහ පණ නැති සියල්ල වෙනස් වන බව

• පිපුණු මල් පරවීම
• සුදු වළාකුළු සහිත අහස වර්ෂාවක් සමඟ කළු වළාකුළු බවට පත්වීම.

• ළදරු අවධිය
• ළමා අවධිය
• තරුණ
• වැඩිහිටි
• මහලු

• එය ස්වාභාව ධර්මයක් බැවින් එයින් අධික දුකට හා සතුටට පත් නොවී මැදිහත් සිතින් දරාගත යුතු බවයි.

පුජේමි බුද්ධං කුසුමේන නේන

පුඤ්ඤේන මේතේන ච හෝතු මොක්ඛං

පුප්ඵං මිලායාති යථා ඉදං මේ

කායෝ තථායාති විනාසභාවං

මේ මලින් බුදු සමිඳු පුදනෙමි

ඒ පිනෙන් මොක්සුව ලැබේවා

මෙමල මිලින ව යයිද යම්සේ

මගේ සිරුරත් එලෙස වැනසේ

• යම් ක්‍රියාවක් හොඳද නරකද යන්න මැන බලන ආකාරය

• කැඩපතක්

• රාහුල හාමුදුරුවන්ට

• සිත
• කය
• වචනය

1. යම්කිසි ක්‍රියාවක්, තමන්ට වැඩදායක වේද
2. අනුන්ට වැඩදායක වේද
3. තමන්ට හා අනුන්ට වැඩදායක වේද එය කුසලයකි.

• යම් කිසි ක්‍රියාවක් තමන්ට අවැඩදායක වේද
• අනුන්ට අවැඩදායක වේද
• තමන්ට හා අනුන්ට අවැඩදායක වේද එය අකුසලයකි.

• දිනක් බුදු පියාණන් වහන්සේ අනද තෙරුන් සමඟ පින්ඩපාතයට වඩින මොහොතේ සී සාමින් සිටි ගොවියා අසළ හොරු පිරිසකට මඟ හැරුණු මුදල් පසුම්බියක් වැටී තිබෙනු දැක බුදුන් වහන්සේ ‘ ආනන්ද සර්පයා දුටුවාද‘ යනුවෙන් විමසූ මොහොතේ ආනන්ද තෙරුන් එය වටහා ගත්තේය. මඳ වේලාවකින් රාජ පුරුෂයෝ පැමිණ ගොවියාව දඬුවම් සඳහා රැගෙන යන අතර ගොවියා මරණ බියෙන් යුතුව ‘ ආනන්ද සර්පයා දුටුවාද? , ආනන්ද සර්පයා දුටුවාද? යන්න කියවන්න ගත්තා. මේ අනුව සොයා බලද්දී මොහු වැරදිකරුවෙකු නොවන බව වටහාගත්තේය.

න තං කම්මං කතං සාදු

සං කත්වා අනුකප්පති

යස්ස අස්සුමුඛෝ රෝදං

විපාකං පටිසේවති

• ‘යම් ක්‍රියාවක් නිසා පසුතැවිල්ල ඇති වේද, කඳුළු පිරි දෑසින් යුතුව අඬමින් විපාක දීමට සිදු වේද, එවැනි ක්‍රියා නොකිරීම හොඳය.
• අමිහිරි, අසතුටුදායක, දුක්ඛදායක ප්‍රතිඵල ලැබෙන ක්‍රියා නරක වේ.

• සුමන මල්කරුවා බිම්බිසාර රජුට මල් රැගෙන යන විට බුදුන් වහන්සේ ඇතුළු වඩිනා භික්ෂූන් වහන්සේලා දැක ශ්‍රද්ධාවෙන් රැගෙන ආ මල් බුදුන්ට පූජා කළා. මේ සිද්ධිය දැනගත් බිම්බිසාර රජු ඔහුට තෑගි බෝග වලින් ප්‍රශංසා කරනු ලැබීය.

තංච කම්මං කතං සාධු

යං  කත්වා නානුතප්පති

යස්ස පතීනෝ සුමනෝ

විපාකං පටිසේවතී

• ‘යම් ක්‍රියාවක් නිසා පසුතැවිල්ල ඇති නොවේද එහි  විපාකය සොම්නසින් විඳිය හැකි වේද, එවැනි ක්‍රියා කිරීම හොඳය.
• මිහිරි සතුටුදායක, ප්‍රතිඵල ලැබෙන ක්‍රියා හොඳය.

• පාසල් කොඩිය
• පාසල් ගීතය

• ජාතික සංකේත

• ජාතික කොඩිය
• ජාතික ගීය
• ජාතික වෘක්ෂය
• ජාතික පුෂ්පය

• ජාතික කොඩිය

• ශ්‍රී ලංකා ජාතික කොඩිය තුළින් සිංහල ජාතිය ඇතුළු මෙරට ජීවත් වන සියලු ජාතීන් ද බුදුදහම මෙන්ම සියලු ආගම්ද පිළිඹිඹු කර ඇත.

• කහ පාට සිංහයා
• අසිපත
• බෝපත් සතර
• තද රතු පාට
• කහ තීරුව
• කොළ හා තැඹිලි තීරුව

• සිංහල ජාතිය
• සිංහල ජාතියගේ විනය ගරුක බව
• නිර්භීතකම
• අභිමානය
• සාධාරණත්වය

• ධාර්මිකව, නීතිගරුකව හා යුක්තිගරුකව රට පාලනය කරමින් මවුබිමේ ආරක්ෂාව උදෙසා නැගී සිටීම.

• මෙත්තා
• කරුණා
• මුදිතා
• උපේක්ෂා යන සතර බ්‍රහ්ම විහරණ

• සියලු ජනතාවගේ ජීව රුධිරය

• දෙමළ, මුස්ලිම්, බර්ගර් හා මැලේ යන අනෙකුත් ජාතීන් නිරූපණය

• සියලු ජාතීන්ගේ එකමුතුකම හා අවබෝධය

• ජාතික කොඩිය රැගෙන යාමේදී එහි යෂ්ටිය හොඳින් තිබිය යුතුය.
• විනෝදය සඳහා ජාතික ධජය පරිහරණය නොකළ යුතුය.
• කිසිඳු විටෙක බිම නොතිබීම.
•  ජාතික කොඩිය ඔසවන අවස්ථාවේදී සියල්ලන් නැගිට සීරුවෙන් සිටිය යුතුය.
• සිංහ රූපායේ පාද පහළට සිටින සේ කොඩිය එසවීම.
• ජාතික කොඩිය එසවූ විගස ජාතික ගීය ගායනය කළ යුතුය.
• හානියට පත්වූ හෝ අවලක්ෂණ සහිත කොඩි භාවිත නොකළ යුතුය.

• ආනන්ද සමරකෝන් මහතා

• රට පිළිබඳ අභිමානය
• සෞන්දර්යය හා සෞභාග්‍යය
• නැණවත් බව
• උත්සාහය
• එක මවකගේ දරු පිරිසක් මෙන් ක්‍රියා කිරීම.

• ජාතික ගීය ගායනා කරන විට සීරුවෙන් නැගී සිටිය යුතුය.
• එහි අරුත සිහිගන්වමින් අභිමානවයෙන් ගැයිය යුතුය.
• ජාතික ගීය ඇසෙන සැනින් සියලු වැඩ නවතා එයට ගරු කළ යුතුය.
• ගායනය අවසානයේ හිස නමා ආචාර කළ යුතුය.

• නාගස

• මංගල
• රේවත
• සුමන
• සෝභිත

• නා ගස සෙවනේ

• ජාතියේ ශක්තිය හා චිර පැවැත්ම

• නිල් මානෙල් මල

• 108 යි

• ඔව්

• එමඟින් බුදුන් වහන්සේගේ පද්මාකාර ජීවිතය පිළිඹිඹු වේ.
• රාජකීය උත්සව අවස්ථා වලදී භාවිතා කරයි
• පවිත්‍රතාවය හා සුගන්ධයෙන් යුක්තයි
• ඖෂධීය පුෂ්පයකි

• මඝ මානවක නිවැරදිව ක්‍රියා කළ ප්‍රියමනාප තරුණයෙකි. නායකත්ව ලක්ෂණ වගවීම් වගකීම් ඔහුගේ චරිතයෙන් මැනවින් ප්‍රකට විය. ඔහු මෙන්ම සෙසු තරුණයෝද පන්සිල් රැක්කෝය, මෙත් වැඩුවෝය, අභියෝග ජයගත්තෝය, තමන්ට මෙන්ම අනුන්ටද මහත් මෙහෙවරක් ඉටු කළ ආදර්ශවත් තරුණයෝය.

• මචල ගමේ, මගධ රට, රජගහනුවර

• මගධ නම් රජු

• ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේ

• ගමේ තමා පිරිසිදු කර සකසාගත් ස්ථාන වෙනත් අය උදුරා ගන්නා විට නිහඩව ඔවුනට මෛත්‍රිය පැතිරවීම

• ගම් වැසි තිස් දෙනෙකු

• මහා මාර්ග ප්‍රතිසංස්කරණය
• වැව් පොකුණු ඉදි කිරීම
• අම්බලම් ඉදිකිරීම

• වැරදිකරුවන් නොවීමෙන් දඩමුදල් අයකළ නොහැකි වීම

• ගමේ මං පහරන්නන් පිරිසක් සිටින බවත් ඔවුන්ගෙන් ජනතාවට කරදර සිදුවන බවත්ය

• මඝ ඇතුළු පිරිස රාජ උදහසට ලක් වූ අවස්ථාවේ තම පිරිස වෙනුවෙන් වගවීම

• සතුන් නොමැරීම
• සොරකම් නොකිරීම
• කාමමිච්ඡාරයේ නොයෙදීම
• බොරු නොකීම
• රා නොබීම
• මෛත්‍රී භාවනා වැඩීම
• දන් දීම
• මංමාවත් තැනීම
• පැන් පොකුණු තැනීම
• අම්බලම් ශාලා තැනීම

• සුදර්මා
• චිත්‍රා
• නන්දා
• සුජාතා

• කැණිමඩල තනවා මණ්ඩපය සමීපයේ පැන් හල් පිහිටුවා ඒවා වට කර පවුරක් බදින ලද අතර තල් පැල සිටුවන ලදි.

• මණ්ඩපය අසළ උද්‍යානයක් තැනීය

• මනරම් පොකුණක් තැනීය

• මව්පියන් පෝෂණය කිරීම
• කුල දෙටුවන් පිදීම
• සත්‍ය කතා කිරීම
• කේළම් නොකීම
• මසුරු නොවීම
• ක්‍රෝධ නොකිරීම හෙවත් මෛත්‍රී වැඩීම

• සුධර්මා
• චිත්‍රා
• නන්දා

• සිගාලන සූත්‍රය හෙවත් සිගාලෝවාද සූත්‍රය

• සිගාල ගෘහපති පුත්‍රයාට

• සූත්‍ර පිටකයේ

• නැගෙනහිර දිශාව

• මහා බ්‍රහ්මයාට

• දෙමාපියන් සතුව සතර බ්‍රහ්ම විහරණ ඇති නිසා

• මෙත්තා
• කරුණා
• මුදුතා
• උපේක්ඛා

• මෛත්‍රිය හෙවත් මිතුරු සිත

• අනුන්ගේ දුක ගැන කම්පා වීම හා පිහිට වීම

• අනුන්ගේ යහපත ජයග්‍රහණයට ඊර්ෂ්‍යා නොකිරීම

• මැදිහත්ව ක්‍රියා කිරීම

• ආහාර පාන සකසා දීම
• අවශ්‍යතා ඉටු කිරීම
• පරම්පරාව රැක ගැනීම
• පරපුරෙන් පැවතී ඇති දේපළ ආරක්ෂා කිරීම
• දෙමව්පියන් මිය ගිය පසු පිංකම් කොට පිං අනුමෝදන් කිරීම

• දරුවන් පවින් වැළකීම
• යහපතෙහි යෙදවීම
• ශිල්ප ඉගැන්වීම
• සුදුසු කාලයේදි ආවාහ විවාහ කරදීම
• සුදුසු කළ දායාද පවරා දීම

දසමාසේමුදරේ කත්වා

පෝසේසි කරුණාය මං

මාතරං තං අහං වන්දේ

පුඤ්ඤං දත්වාන සාදරං

දස මස කුස දරා

කරුණා සිතින් මා හැදු

මගේ මැණියන් හට

වදිමි අදරැති සිතින් පින් දී

පාපා මං නිවාරෙත්වා

කල්‍යාණේ මජ නිවේසයී

පිතරං තං අහං වන්දේ

පුඤ්ඤං දත්වාන සාදරං

පාපයෙහි වළකා

යහපතෙහි මා යෙද වූ

මගේ පියාණන් හට

වඳිමි අදරැති සිතින් පිං දී

1. පාණාතිපාතා වේරමණී සික්ඛාපදං සමාධියාමි.
2. අදින්නාදානා වේරමණී සික්ඛාපදං සමාධියාමි.
3. කාමේසු මිච්චාඡාරා වේරමණී සික්ඛාපදං සමාධියාමි.
4. මුසාවාදා වේරමණී සික්ඛාපදං සමාධියාමි
5. සුරාමේරය මජ්ජපමාදට්ඨානා වේරමණී සික්ඛාපදං සමාධියාමි

1. පරපණ නැසීමෙන් වැලකීමේ සිල් පදය ආරක්ෂා කරමි.
2. සොරකම් කිරීමෙන් වැලකීමේ සිල් පදය ආරක්ෂා කරමි.
3. කාමය වරදවා හැසිරීමෙන් වැලකීමේ සිල් පදය ආරක්ෂා කරමි.
4. බොරු කීමෙන් වැලකීමේ සිල් පදය ආරක්ෂා කරමි.
5. සුරා පානය කිරීමෙන් වැලකීමේ සිල් පදය ආරක්ෂා කරමි.

• පන්සිල් රැකීමේදී සෑම සිල්පදයක්ම අංශ තුනකින් ආරක්ෂා කිරීමයි

• විරමනය
• සමාදානය

• නොකළ යුත්ත නොකිරීමයි

• කළ යුත්ත කිරීම

• තමා වරදින් වැළකීම
• අන් අය ලවා වැරදි නොකිරීම
• අන් අය කරන වැරදි අනුමත නොකිරීම

• තමා යහපතෙහි යෙදීම
• අන් අයද යහපත් ක්‍රියාවල යෙදවීම
• අනුන් කරන යහපත් ක්‍රියා අගය කිරීම

• විරමනය    – තමා ප්‍රාණගානයෙන් වැළකීම, අනුන් ලවා ප්‍රාණගාතය නොකිරීම,ප්‍රාණගාතයේ යෙදෙන්නන්ට අනුබල නොදීම හෝ අනුමත නොකිරීම
• සමාදානය – සියලු සත්වයින්ට කරුණාව හා මෛත්‍රිය දැක්වීම, අන් අය ලවා සතුන්ට යහපත සැලැස්වීම,සත්ව යහපත වෙනුවෙන් කරන ක්‍රියා ඇගයීම

• විරමනය    – තමා  සොරකම් නොකිරීම, අනුන් ලවා සොරකම් නොකිරීම, අනුන්ට සොරකමට අනුබල නොදීම හා අගය නොකිරීම
• සමාදානය – තමා විසින් අන් අයගේ දේපළ ආරක්ෂා කිරීම, අනුන් ලවා අන් අයගේ දේපළ ආරක්ෂා කිරීම‍, දේපළ ආරක්ෂා කරන ක්‍රියා අගය කිරීම හෝ අනුබල දීම

• ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය

• සීල
• සමාධි
• ප්‍රඥා

• කය හා වචන දෙකෙහි සංවරභාවය

• විරමනය
• සමාදානය

• නොකළ යුත්ත නොකිරීම

• කළ යුක්ත කිරීම

• සම්මා වාචා
• සම්මා කම්මන්ත
• සම්මා ආජීව

• යහපත් වචන කතා කිරීම

• බොරු කීමෙන් වැළකීම
• කේලාම් කීමෙන් වැලකීම
• පරුෂ වචන කතා කිරීමෙන් වැළකීම
• හිස් වචන කතා කිරීමෙන් වැළකීම

• යහපත් ක්‍රියාවන්හි නිරත වීම

• ප්‍රාණීන් මැරීමෙන් වැළකීම
• සොරකම් කිරීමෙන් වැළකීම
• කාමයෙහි වරදවා හැසිරීමෙන් වැළකීම

• යහපත් දිවි පැවැත්මයි

• අධාර්මික හා අකුසල සහගත වූ වෘත්තියක නිරත වීම

• ගොවිතැන
• ගව පාලනය
• රාජ්‍ය සේවය
• වෙළදාම

• මහත් වූ භෝග සම්පත් ලැබීම
• කීර්තිය පැතිරීම
• මරණයට බිය නොවීම
• මරණින් මතු සුගති ඉපදීම

කායේන සංවරෝ සාධූ

සාධූ නිවාය සංවරෝ

මනසා සංවරෝ සාධූ

සාධූ සම්බන්ධ සංවරණි

• කය වචනය සංවර කර ගැනීම මැනවි, වචනය සංවර කර ගැනීම මැනවි, මනස සංවර කර කරගැනීම මැනවි, තිදොරම සංවර කර ගැනීම මැනවි

• නීරෝගි බව
• සිල්වත් බව
• වැඩිහිටියන්ගේ උපදෙස් ලැබීම
• හොද ඉගෙනීමක් තිබීම හෙවත් බහුශ්‍රැතකම
• දැහැමිව ජීවත් වීම
• කම්මැලි නොවීම

ආරොග්‍යමිච්ඡේ පරමංච ලාභං

සීලං ච වුද්ධානුමතං සුතං ච

ධම්මානුවත්තී ච අලීනතා ච

අත්ථස්ස ද්වාරා පමුඛා ඡළෙතෙ

• ශිෂ්‍යයන්ට පාඩම් කළ නොහැකිය
• සම්පත් වලින් ප්‍රයෝජන ගත නොහැක
• දහම් කටයුතුවල යෙදීම අපහසුය
• අලුතින් උපයා ගැනීම කිරීමට නොහැක

• කථනය හා ක්‍රියාව පරිස්සමින් සිදුකිරීම
• හොඳ සිරිත් වලට ගරු කිරීම
• තැනට සුදුසු පරිදි හැසිරීම
• හිරි ඔත්තප්ප සහිතව ජීවත් වීම

• වැඩිහිටි අය අපට වඩා වයසින් වැඩි දැනුමින් හා අත්දැකීම් බහුල නිසා

• පාසලෙන්
• දහම් පාසලෙන්
• පොතපත කියවීමෙන්
• බණ ඇසීමෙන්

• සතුන් මැරීම
• සොරකම් කිරීම
• දුම්බීම
• සුරාපානය

• අධ්‍යාපනය අඩාල වීම
• රැකියා කටයුතු අඩාල වීම
• සිල් රැකීමට නොහැකිවීම
• භාවනා කළ නොහැකිය

• අත්ථස්සද්වාර  ජාතකය

• දියුණුවේ දොරටු

• තමන් නොදන්නා දෑ දෙගුරුන්ගෙන් සහ වෙනත් වැඩිහිටියන්ගෙන් අසා දැනගැනීම

• ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේ

• රාහුල කුමරු

• සිදුහත් කුමරුගේ මහාභිනිෂ්ක්‍රමණය

• බුද්ධත්වයට පත් වූ පසු එළඹී වෙසක් පුර පසළොස්වක පොහොය දිනයේ

• “මා ආදර රාහුල පුතණුවනි,රන් නෙලුම් මලක හැඩය ඇති රන්වන් පාද තලයක් ඇතිව මහ පොළොවට නොදැනෙන සේ මහ පොළොව මුලු පාද තලයෙන්ම සිපගන්නා ආකාරයට වඩින්නේ ඔබගේ පියාණන් වහන්සේය.ඒ ඔබගේ පියාණන් වහන්සේ කොතරම් ලස්සන” ද?

• යශෝදරා දේවියගේ බසින් රාහුල කුමරුට ඔහුගේ පියාණන් වු බුදුන්වහන්සේගේ බුදු සිරුර වර්ණනා කරමින් ගැයු ගාථා 9කි

• ‘’පුත රාහුල,මෙහි එන්න,ඒ ඔබේ පියාණන් ඉදිරියට යන්න පියාණන්ගෙන් ඔබට ලැබුණු දායාදය ඉල්ලා ගන්න’’

• ‘’මහා ශ්‍රමණයන් වහන්ස ඔබ වහන්සේගේ සෙවණැල්ලත් මට සැපය. පිය කෙනෙකුගෙන් උරුම විය යුතු දේ ලබා දෙනු මැනවි.’’

• කිඹුල්වත් නුවර නිග්‍රෝධාරාමයට

• පැවිදි භාවය

• සැරියුත් මහ රහතන් වහන්සේ

• ‘’මේ වැලි දෝතේ වැලිකැට ප්‍රමාණයට මට ගුරුවරුන්ගේ අවවාද ලැබේවා!’’ යනුවෙනි

• අම්බලට්ඨිකා ආවාසයට

• පා ධෝවනයට ජලය තැබු භාජනය
• කැඩපත

• භාජනයක පතුලේ ඉතිරිව තිබෙන ජල ස්වල්පයකට
• භාජනයෙන් ඉවත දැමු ජල ස්වල්පයකට
• යටිකුරු කරන ලද භාජනයකට
• උඩුකුරු කරන ලද ජලය නොමැති හිස් භාජනයකට

• විහිලුවකටවත් බොරු නොකියන ලෙස යන්නය

• ‘’ස්වාමීනි එය අවශ්‍ය වනුයේ තමාට තමා විමසා බැලීම පිණිසය’’

• ක්‍රියාවක් කිරීමේදී වඩා පරීක්ෂාවෙන් නැවත සොයා බලා කළ යුතුය
• වචනයෙන් යමක් කිරීමේදි හොදින් විමසා බලා කියවිය යුතුය
• සිතින් යමක් සිතනුයේ නම් ඒ පිළිබද නැවත විමසිය යුතුය

• චුල්ලරාහුලෝවාද සූත්‍රය

• ශික්ෂකාමී භික්ෂූන් අතර අග තනතුර

• කීකරු කම
• අවවාද පිළිගැනීම
• සත්‍ය කතා කිරීම
• හරි වැරදි හදුනාගෙන ක්‍රියා කිරීම
• අනතිමානි බව

• ජීවි අජීවි වස්තුන්ට සියලු ලෝ වැසියන්ට මිතුරු බව පැතිරවීම

• පාසලේ බුදු මැදුර
• පන්සල

• භාවනා කරන ස්ථානය පිරිසිදු කර ශරීරය පිරිසිදු කරගෙන පිරිසිදු ඇදුමින් සැරසිය යුතුය

• බද්ධ පර්යංකයෙන්  (එරමිණියා ගොතා)

• අර්ධ පර්යංකයෙන් (පාද පසු පසට නමා)

• තමාට මෛත්‍රී කිරීම
• තම මව්පියන්ට, ගුරුවරුන්ට, හිතවතුන්ට මෛත්‍රීය පැතිරවීම
• මැදිහත් අයට මෛත්‍රීය වැඩීම
• අහිතවත් අයට මෛත්‍රීය වැඩීම
• සියලු සතුන්ට මෛත්‍රීය වැඩීම

• සුවසේ නිදයි
• සුවසේ අවදි වෙයි
• නරක සිහින නොදකියි
• මනුෂ්‍යන්ට ප්‍රිය වෙයි
• අමනුෂ්‍යයන්ට ද ප්‍රිය වෙයි
• දෙවියන් විසින් රකියි
• සිත සමාධි ගත කරයි
• මුහුණ පැහැපත් වේ
• මුලාවෙන් තොරව මිය යයි

• මරණින් මතු බඹලොව ඉපදීම

• ශ්‍රද්ධාවෙන් හා ගෞරවයෙන් වන්දනා කර පුද පූජා කළ විට

• හිස් වැසුම් හා පාවහන් ගලවා පන්සල් භූමියට ඇතුළු වන්න.

• ගත පිරිසිදු කර සුදු ඇදුමින් සැරසී අවශ්‍ය මල්, තෙල්, හඳුන්කුරු, ගිලන්පස හා පිරිකර රැගෙන සුදානම් විය යුතුය.

• විහාරස්ථානයේ ස්වාමින් වහන්සේලාට පසඟ පිහිටුවා වැදීම

• පරමල් හා මකුලු දැල් ඉවත් කර බුදු මැදුර පිරිසිදු කිරීම.
• මල් ආසන පිරිසිදු කිරීම.
• අත් ධෝවනය කර බුද්ධ වන්දනාවට අවශ්‍ය දෑ සැකසීම.

• ශාරීරික චෛත්‍ය
• පාරිභෝගික  චෛත්‍ය
• උද්දේසික චෛත්‍ය

• ශාරීරික ධාතු තැන්පත් කළ වෙහෙර වහන්සේ

• බුදුන්වහන්සේ පාරිභෝජනය කළ බෝධීන් වහන්සේ

• බුදුන්වහන්සේ උදෙසා තැනු ප්‍රතිමා වහන්සේ

• පාණාතිපාතා වේරමණි සික්ඛාපදං සමාදියාමි
• අදින්නාදානා වේරමණි සික්ඛාපදං සමාදියාමි
• කාමේසු මිච්ඡාචාරා වේරමණි සික්ඛාපදං සමාදියාමි
• මුසාවාදා වේරමණි සික්ඛාපදං සමාදියාමි
• සුරාමේරය මජ්ජපමාදට්ඨානා වේරමණි සික්ඛාපදං සමාදියාමි

ඉතිපි සෝ භගවා අරහං, සම්මා සම්බුද්ධෝ,

විජ්ජාචරණ සම්පන්නෝ, සුගතෝ,

ලෝකවිදූ, අනුත්තාරෝ පුරිසධම්මසාරථි, සත්ථා දේවමනුස්සානං, බුද්ධෝ, භගවාති.

• ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සන්දිට්ඨිකෝ, අකාලිකෝ, ඒහිපස්සිකෝ, ඕපනයිකෝ, පච්චත්තං වේදිතබ්බෝ විඤ්ඤූහීති.

සුපටිපන්නෝ භගවතෝ සාවක සංඝෝ

උජුපටිපන්නෝ භගවතෝ සාවක සංඝෝ

ඤායපටිපන්නෝ භගවතෝ සාවක සංඝෝ

සාමීචිපටිපන්නෝ භගවතෝ සාවක සංඝෝ

යදිදංචත්තාරි පුරිස යුගානි අට්ඨ පුරිස පුග්ගලා

ඒස භගවතෝ සාවකසංඝෝ ආහුණෙය්‍යෝ

පාහුණෙය්‍යෝ , දක්ඛිණෙය්‍යෝ , අංජලිකරණීයෝ

අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛෙත්තං ලෝකස්සාති

වන්දාමි චේතියං සබ්බං – සබ්බඨානෙසු පතිට්ඨිතං

සාරීරිකධාතු මහා බෝධිං – බුද්ධ රූපං සකලං සදා

යස්සමූලේ නිසින්නෝව – සබ්බාරි විජයං අකා

පත්තෝ සබ්බඤ්ඤුතං සත්ථා – වන්දේතං බෝධි පාදපං

සද්ධාය සම්පදිත්තේන – දීපේන තමධංසිනා

තිලෝක දීපං සම්බුද්ධං – පූජයාමි තමොනුදං

සුගන්ධිකාය වදනං – අනන්ත ගුණ ගන්ධිනං

සුගන්ධිනාහං ගන්ධේන – පූජයාමි තථාගතං

පූජේමි බුද්ධං කුසුමේන නේන

පුඤ්ඤේන මේතේන ච හෝතු මොක්ඛං

පුප්පං මිලායාති යථා ඉදංමේ

කායෝතථායාති විනාස භාවං

සුගන්ධං සීතලං කප්පං – පසන්න මධුරං සුභං

පාණීයමේතං භගවා – පතිගංහාතු මුත්තමං

අධිවාසේතු නෝ භන්තේ ගිලාන පච්චයං ඉමං

අනුකම්පං උපාදාය පතිගන්හාතු මුත්තමං

එත්තාවතාච අම්මේහි සම්පදං පුඤ්ඤ සම්පදං

සබ්බේ දේවා අනුමොදන්තු සබ්බ සම්පත්ති සිද්ධියා

ඉදං වෝ ඤාතීනං හෝතු සුකිතා හොන්තු ඤාතයෝ

ඉදං වෝ ඤාතීනං හෝතු සුකිතා හොන්තු ඤාතයෝ

ඉදං වෝ ඤාතීනං හෝතු සුකිතා හොන්තු ඤාතයෝ

කායේන වාචා චිත්තේන පමාදේන මයා කතං

අච්චයං ඛම මේ භන්තේ භූරිපඤ්ඤ තථාගත

ඉමිනා පුඤ්ඤ කම්මේන මාමේ බාල සමාගමෝ

සතං සමාගමෝ හෝතු යාව නිබ්බාන පත්තියා

• නමස්කාරය
• තිසරණ සරණ යාම
• පන්සිල් සමාදන් වීම
• බුදු ගුණ සිහි කිරීම
• දම් ගුණ සිහි කිරීම
• සග ගුණ සිහි කිරීම
• ත්‍රිවිධ චෙත්‍ය වන්දනාව
• බෝධි වන්දනාව
• පහන්, සුවද දුම්, මල්, පැන් හා ගිලන්පස පුජාව
• දෙවියන්ට පිං දීම
• මිය ගිය ඥාතීන්ට පිං දීම
• බුද්ධ රත්නය සමා කර දීම
• ප්‍රාර්ථනා පාඨය
• මෛත්‍රී භාවනාව

• පූජා ද්‍රව්‍ය සහිත භාණ්ඩ පිරිසිදු කිරීම

• ජලය                 –   පැන්
• සේදීම               –   ධෝවනය
• ආහාර              –   දානය
• කනවා              –   වළදිනවා
• අතුගානවා       –   අමදිනවා
• යනවා               –   වඩිනවා
• වාඩි වෙනවා    –   වැඩ හිදිනවා
• නිදා ගන්නවා   –   සැතපෙනවා
• දිය නානවා       –   පැන් පහසු වෙනවා
• බුලත්                 –  දැහැත්
• අතුරුපස          –  අවුල්පත්

• අවුරුදු 16දී

• රම්‍ය
• සුරම්‍ය
• සුභ

• වසර 13

• මහල්ලෙක්
• ලෙඩෙක්
• මලකඳක්
• පැවිදි රුවක්

• රාහුල කුමාරයා

• ‘රාහුලෝ ජාතෝ බන්ධනං ජාතං’

• රාහුලයෙක් උපන්නා ගිහිගෙයි බැම්මක් ඇති වුණා

‘නිබ්බුතා නුන සා මා තා

නිබ්බුතා නුන සෝ පිතා

නිබ්බුතා නුන සා නාමී

යස්සායං ඊ දිසෝ පති’

‘නිසැකවම මේ පුතුගේ මව නිවුණු කෙනෙක්,

මේ පුතුගේ පියා නිවුණු කෙනෙක්,

මේ හිමිගේ බිරිය නිවුණු කෙනෙක් වන්නේය’

• කිසාගෝතමී කුමරිය

• තම ගෙලෙහි පැළඳි අගනා මුතුහර

• ගිහිගෙය හැරදමා ගොස් පැවිදි වීම

• චන්න ඇමති හා කන්ථක අශ්වයා

• රාහුල කුමරුගේ උපත
• සිදුහත් කුමරුගේ මහාභිනිෂ්ක්‍රමණය

• අවුරුදු 29

• අනෝමා ගගෙන් එතෙර වී ගං තෙරට

• ඝටීකාර බ්‍රාහ්මයා

• කන්ථක අශ්වයා

• ‘ඡන්න මේ ඇඳුම්, ආභරණ මව්පියන්ට භාර දෙන්න,මං පැවිදි වු බව මවුපියන්ට දැනුම් දෙන්න

• අනෝමා ගඟ අසබඩ අනුපිය නම් වනයෙහි

• රජගහනුවරට

• බිම්බිසාර රජු

• පාන්ඩව පර්වතය පාමුල

• ‘බුදු බව ලබා පළමුව මාගේ රාජ්‍යයට වඩින්න’ ලෙස

• භග්ගව
• අලාරකාලාම
• උද්දකරාමපුත්ත

• උරුවෙල ජනපදයේ සේනානි ගම් නියම් ගමේ නේරංජනා ගං තිරය අසබඩ වනයේ

• කොණ්ඩඤ්ඤ
• වප්ප
• භද්දිය
• මහානාම
• අස්සජි යන පස්වග තවුසන්

• වසර 6

• මැදුම් පිළිවෙත හෙවත් මධ්‍යම ප්‍රතිපදාව

• සුජාතා සිටු දුව

• අජපල් නුග රුක මුලදී

• ‘මාගේ අදහස ඉටු වූවා සේම ඔබේ අදහසද ඉටු වේවා’

• ‘රන් තලිය ගගේ පා කර අද මා බුදු බව ලබන්නේ නම් මේ තලිය උඩු ගම් බලා යන්නය’ අධිෂ්ඨාන කළේය. පසුව තලිය ගඟ මැදට ගොස් උඩු ගං බලා ගියේය.

• සොත්ථිය නම් බමුණා

• චතුරංග සමන්නාගත වීර්යයයෙන් යුතුව විදුරසුනෙනි.

• ‘බුද්ධත්වය ලබා මිස නොනැගිටිමි’

• අනාපානසති භාවනාව

• පුබ්බේනිවාසානුස්සති ඤාණය
• චුතුපපාත ඤාණය
• ආසවාක්ඛය ඤාණය

• පෙර ආත්මය සිහිකරන නුවණ

• සත්ත්වයින්ගේ උත්පත්තිය  හා මරණය සිදුවන ආකාරය දැකීමේ නුවණ

• සියලු කෙලෙස් නසන සුලුය

• පොසොන් පොහෝ දින

• අවුරුදු 35

• ඇසතු බෝ රුක

• විමර්ශනශීලිව ඍජු  තීරණ ගනිමින් කටයුතු කිරීම

• අසිත හෙවත් කාලදේවල ගුරුතුමා

• කුමරුගේ දෙපා අසිත තවුසාගේ ජටාව මත පිහිටීම

• අසිත තවුසා

• “රජතුමනි, මේ කුමරු ඵ්කාන්තයෙන්ම බුදුවෙනවා. එබැවින් මම සිනාසුනෙමි. කුමරු බුදුවන්නට පෙර මා මිය යන බැවින් හැඬුවෙමි.”

• අසිත තවුසා කුමරුට වඳින ලද අවස්ථාවේදී

• නම් තැබීමේ උත්සවය

• පඬිවරු 108

• පඬිවරු 8 දෙනෙකුට පමණි

• කොණ්ඩඤ්ඤ බමුණා

• ගිහිගෙයි සිටියොත් සක්විති රජවන බව හා පැවිදිවුවහොත් බුදුවන බවයි

• “ලොවට යහපතක් හෙවත් අර්ථයක්” යන්නය

• මහාමායා ‍දේවිය කලුරිය කිරීම

• මහා ප්‍රජාපති ගෝතමි දේවිය

• වප් මඟුල් උළෙල

• වප් මඟුල් දින සිදුහත් කුමරු පලක් බැඳ භාවනායෝගීව සිටීමේ දර්ශනය

• අනාපානාසති භාවනාව

• මාස පහයි

• සර්වමිත්‍ර බමුණා

• කලා ශිල්ප හා සියලු ශාස්ත්‍ර

• නන්ද සහ කළුදායි කුමාරවරු

• සිදුහත් කුමරුට කිසිවක් නොදන්නා යැයි ඥාතීන් අතර පැවති රාවය නිසා

• කඩු ශිල්ප,දුනු ශිල්ප ආදි වශයෙන් ශිල්ප දොළහකි

• අවුරුදු දාසයයේදී

• යශෝදරා කුමාරිකාව

• දෙවුදහ නුවර සුප්‍රබුද්ධ රජු

• තම දක්ෂතාවලින් අභියෝග ජයගැනීම
• ගුරුවරුන්ට හා දෙමාපියන්ට කීකරු වීම
• උගත් දේ හොදින් මතක තබා ගෙන ස්වයං අධ්‍යනය සිදු කිරීම
• මිතුරන් සමඟ සමගියෙන් සිටීම
• කිසිවෙකුට හිංසා පීඩා නොකිරීම

තුසිත දෙව්ලොව දිව්‍ය පුත්‍රයෙකු ලෙස

“ මෙයින් අවුරුදු දහසක් ඉක්ම වූ කළ බුදු කෙනෙකුන් උපදිනවා “ යයි ලෝකයෙහි දෙවියන් හඬ නගා කියමින් ඇවිදීමයි.

“ දහසක් සක්වල දෙවියන් බඹුන් මඟුල් සක්වලට රැස්වීමෙන් පසුව ඒ අයගෙන් අසවල් කෙනෙකුන් බුදු වන බව  දැනගෙන බෝසතුන් වෙත ගොස් බුද්ධත්වය උදෙසා කරනු ලබන ආරාධනාවයි.“

සහම්පතී මහා බ්‍රහ්මයා ප්‍රමුඛ දෙවිවරු

“ ලෝ සතුන් සසර දුකින් මුදවනු පිණිස ඔබ වහන්සේ බුදු බව ප්‍රාර්ධනා කරමින් දස පාරමී දම් පිරුවා. දැන් ඒ පාරමී දම් පුරා අවසානය. බුදු වන්නට කාලය පැමිණ ඇතැයි“ යනුවෙනි.

කාලෝ යංතේ මහාවීර

උප්පජ්ජ මාතු කුච්ඡියං

සදේවකං තාරයන්තෝ

බුජ්ඣස්සු අමතං පදං

“ මහා විරුවාණෙනි, මේ ඔබට මවු කුස ඉපදීමට කාලයයි, දෙවියන් සහිත ලෝකවාසීන් දුකින් මුදවමින් අමාරස ඇති නිවන් අවබෝධ කරන්න“

1. කාලය
2. දීපය
3. දේශය
4. කුලය
5. මව

ඇසළ පුන් පොහොයකදී

සුදු ඇත් පැටවෙක් සුදු පියුමක් හොඬින් දරාගෙන දේවිය නිදා සිටින යහන වටා තෙවරක් පැදකුණු කොට දෙවියන්ගේ කුසට ඇතුළු වීමයි.

දෙව්දහ නුවර

වෙසක් පුන් පොහොය දිනයකදී

ලුම්බිණි සල් වනයේදී

1. සතර වරම් දෙවිවරු සාධුකාර පැවැත්වීම.
2. අහසින් සිසිල් හා උණුසුම් දිය දහරා මතුවීම.
3. සත් පියුම් මත වැඩි කුමරු සිංහනාද පැවැත්වීම.

“ අග්ගෝ හමස්මි ලෝකස්ස

ජෙට්ඨෝ හමස්මි ලෝකස්ස

සෙට්ඨෝ හමස්මි ලෝකස්ස

අයමන්තිමා ජාති නත්ථිදානි පුනබ්භවෝ “

“ මම ලොවට අග්‍ර වෙමි

මම ලොවට ජේෂ්ඨ වෙමි

මම ලොවට ශ්‍රේෂ්ඨ වෙමි

මේ මාගේ අවසන් උපතයි. නැවත උපතක් නැත.“

කිඹුල්වත් නුවරට